Soraya Vogelaar Gedrag 3 jun 2019, 14:28

Leestijd: 4 minuten

Onderzoek: ‘Ruim 28% van 7000 ondervraagde kinderen heeft te maken met pesten door een broer of zus’

We schreven eerder al over de psychologie achter waarom een kind gepest wordt door een broer of zus. Helaas blijft deze vorm van pesten vaak nog onderbelicht. Niet alleen op sociaal-maatschappelijk gebied, maar ook op het vlak van wetenschappelijk onderzoek.

Nieuw onderzoek – dat gepubliceerd is in journal Developmental Psychology – kan daar verandering in brengen. Voor het onderzoek gebruikten Slava Dantchek en Dieter Wolke van de universiteit van Warwick, data van het Avon Longitudinal Study of Parents and Children, kortweg ALSPAC. Het ALSPAC is wereldwijd een van de grootste studies naar de ontwikkeling van kinderen. Sinds 1991 hebben onderzoekers van het ALSPAC een groep van meer dan 14000 zwangere vrouwen, gedurende twintig jaar gevolgd met hun partners en hun kindje. Bij dit onderzoek hoorde ook een jaarlijkse beoordeling van al de 14.000 kinderen. Dit gebeurde via face to face interviews en vragenlijsten.

LEES OOK: 7 signalen dat je kind gepest wordt

Terug naar het onderzoek. Dantcheck en Wolke selecteerden voor hun onderzoek 6838 kinderen die een screening en vragenlijst hadden afgerond. Dit ging ook over de thema’s pesten door broers en zussen en gepest worden. De kinderen waren gemiddeld 12 jaar oud. Ze moesten een vragenlijst invullen waarop ze aangaven of ze de afgelopen zes maanden gepest zijn door een broer of zus, of zelf een broer of zus gepest hadden. Om het onderzoek zo transparant mogelijk te maken, kregen de kinderen een definitie van pesten voorgelegd. De definitie was: ‘Wanneer een broer of zus probeert je van streek te maken door gemene of kwetsende dingen te zeggen, of je compleet negeert wanneer zin/haar vrienden erbij zijn, slaat, schopt, duwt of leugens en roddels over je verzint en verspreidt’.

Naast de gegevens over het pesten, werd van alle kinderen ook privé informatie verzameld. Denk daarbij aan de kenmerken van de familie, informatie over de ouders, eerdere sociale ervaringen en individuele verschillen zoals een kort lontje of temperament.

De resultaten

Wat blijkt? Maar liefst 28,1 procent van de bijna zeven duizend ondervraagde kinderen, gaven aan dat ze met pesten door een broer of zus te maken hadden. Hierbij maakte het niet uit of dit nu als slachtoffer of als pester zelf was. Psychologisch pesten door bijvoorbeeld treiternamen te bedenken, kwam hierbij het meest voor. Zo’n 31 procent van de ruim 7 duizend kinderen gaven aan fysiek gepest te worden, bijvoorbeeld door geduwd en geslagen te zijn. Zo’n 6,4 procent gaf aan dat hun spullen weleens zijn vernield of gestolen. De gemiddelde leeftijd waarop de kinderen pesten of gepest werden, was nagenoeg hetzelfde: rond de leeftijd van 8 jaar.

LEES OOK: Waarom pesters zich niet slecht voelen over hun pestgedrag

Andere factoren die ook verband hielden met pesten door broer of zus:

De geboortevolgorde

Over het algemeen bleek dat bij eerstgeborene kinderen – en dan met name de jongens – de kans het grootst was dat ze hun broertjes of zusjes zouden pesten.

De grootte van het gezin

Opgroeien in een huishouden met meerdere kinderen was ook een voorspellende factor voor dit type pestgedrag.

De opvoeding

Kinderen uit gezinnen waarbij er in de opvoeding een gebrek is aan warmte en gezelligheid van de ouders en waar een toxic sfeer hangt met familieconflicten, zorgen voor een groter waarschijnlijkheid dat broers en zussen gaan pesten. Terwijl gezinnen waarin er juist wel een fijne sfeer en affectie was, dienden als een beschermende factor, waardoor dit gedrag eerder voorkomen wordt.

Gepest worden door leeftijdsgenoten

Gepest worden door leeftijdsgenoten, bijvoorbeeld op school, zorgde voor een significant groter risico dat een kind zich ontwikkelt tot een pester of slachtoffer-pester.

Op jonge leeftijd al zijn gepest

Kinderen die al gepest worden wanneer ze vijf jaar oud of zelf nog jonger zijn: je kan het je haast niet voorstellen maar helaas gebeurt het dus. Voor deze groep kinderen is de kans ook erg groot dat zij hun broertjes of zusjes op later leeftijd gaan pesten.

Individuele verschillen

Jongens en meisjes met gedragsproblemen, een gebrek aan sociale vaardigheden (om wat voor reden dan ook) en antisociaal gedrag, lopen ook meer kans om pesters of slachtoffer-pesters te worden.

Het is belangrijk om je te realiseren dat al deze factoren niet een op een het pestgedrag kunnen voorspellen. Het zijn eerder signalen die je inzicht kunnen geven bij het achterhalen waarom een kind emotionele- of gedragsproblemen heeft.

Verder onderzoek naar sibling bullying nodig

Er zijn ook zeker kanttekeningen te maken bij dit onderzoek. Zo is er het feit dat deze onderzoeksresultaten puur en alleen gebaseerd zijn op eigen persoonlijke verhalen. Deze resultaten bevestigen dat dit type pesten er eentje is die vaak achter gesloten deuren plaatsvindt. Hierbij zijn ouders en leraren vaak totaal niet op de hoogte van wat er zich afspeelt. Er is in ieder geval het streven om verder onderzoek te doen naar de effecten die gepest worden door een broer of zus hebben op een kind. En wat ouders vervolgens kunnen doen om de kinderen in het gezin hiertegen te beschermen.

Psychology Today