Soraya Vogelaar School 16 apr 2019, 09:07

Leestijd: 5 minuten

Tienerscholen: een schoolsysteem waar de wet- en regelgeving nog niet klaar voor is

Een tienerschool is een schoolsysteem waarbinnen leerlingen tussen de 10 en 14 jaar oud les krijgen van leraren van het basisonderwijs én het voortgezet onderwijs. Het schooladvies wordt hierbij uitgesteld tot 14 jaar in plaats van in groep 8. Sinds dit schooljaar (2018-2019) zijn er zes nieuwe tienerscholen geopend in Nederland. Hiermee komt het totaal op twaalf. Een verdubbeling. Terwijl het volgens een kamerbrief van Arie Slob, minister van Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media, nog een pilot is waarvan in 2020 moet blijken hoe het vorm krijgt in het onderwijsklimaat, gezien de wet- en regelgeving. Toch merken de tienerscholen al dat er aan de huidige wet- en regelgeving veel haken en ogen zitten, die het bestaan van hun school benadelen.

In groep 8 een schooladvies geven of de leerlingen toch wat langer laten door ontwikkelen voordat er definitief een besluit komt over het vervolgonderwijs? Historisch gezien blijft het onderwijs altijd een thema waarin er gezocht wordt naar nieuwe oplossingen en innovatie. Daarin zijn de tienerscholen geen nieuwe speler op toneel. Zo bracht toenmalig minister Jos van Kemenade in de jaren 70 al het idee van de middenscholen. Een schoolsysteem waarbij kinderen tussen de 12 en 16 naar dezelfde school gingen. Dit was weliswaar een ander schoolsysteem dan de tienerscholen en het werd uiteindelijk niet voortgezet. Het illustreert wel dat er al decennialang gezocht wordt naar alternatieven voor het regulier onderwijs. Dit gebeurt allemaal met één doel: om de leerling op de juiste plek te krijgen in het vervolgonderwijs.

Tienerscholen geven later schooladvies

Uit onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen blijkt bovendien dat kinderen baat hebben bij een later schooladvies dan nu wordt aangeboden in groep 8 van het reguliere onderwijs. Die keuze maken in groep 8, zou volgens het onderzoek nog te vroeg zijn. Bij ruim dertig procent van de leerlingen komt het onderwijsniveau uiteindelijk niet overeen met het schooladvies op de basisschool, zo blijkt uit het onderzoek.

De tienerscholen springen hierop in door pas een schooladvies te geven wanneer kinderen 14 jaar oud zijn, wanneer zij dus naar jaar 3 van de middelbare school gaan. Iedere tienerschool heeft – net als in het reguliere onderwijs – haar eigen kenmerken. Zo zijn er tienerscholen die christelijk onderwijs bieden, maar ook openbare tienerscholen.

LEES OOK: Kan karakter het schooladvies bepalen?

Tienerscholen en de knelpunten

Uit het tussenrapport van onderzoeksbureau Oberon – waarin de verschillende tienerscholen hun ervaringen delen – blijkt dat de tienerscholen vooral problemen ondervinden van de huidige wet- en regelgeving. Deze is zo ingedeeld dat er aparte regels gelden voor het primair onderwijs en het voortgezet onderwijs. Er is sprake van twee aparte systemen die in het regulier onderwijs gescheiden blijven. Iets wat juist de kern van de tienerschool belemmert, namelijk een samenwerking en verwevenheid tussen lessen op het niveau van het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs.

Niet door elkaar heen

Dat die knelpunten er zijn onderschrijft ook Ton Bavinck, bestuursmanager van LOGOS (stichting voor Protestant Christelijk Onderwijs) waarvan het Tiener College in Gorinchem onderdeel is. Het Tiener College in Gorinchem is de allereerste tienerschool in Nederland, zij openden hun deuren al in 2012. Bavinck: ‘Wij hadden in het begin vooral veel last van de knelpunten in het onderwijs. De regels zijn heel rigide; het primair onderwijs en voortgezet onderwijs mogen niet door elkaar heen lopen. Hierdoor kom je in de praktijk al tegen veel problemen aan. Wij bieden juist dat het primair onderwijs en voortgezet onderwijs door elkaar heen lopen, zodat kinderen alvast kunnen ontdekken waar ze goed in zijn. Dat is juist ons speerpunt.’

Bavinck vervolgt hoe de knelpunten er concreet uitzien: ‘Je hebt te maken met twee bekostigingstelsels, namelijk van het voortgezet onderwijs en het primair onderwijs. In de praktijk is het zelfs zo dat een basisschoollokaal waarin een touchscreen staat, niet gebruikt mag worden door een leerling die op het voortgezet onderwijs zit.’ Hij vervolgt lachend: ‘Zo kwamen er ook twee heren van de onderwijsinspectie: een voor het basisonderwijs en de ander voor het voortgezet onderwijs. De één vond het fantastisch wat we deden, de ander verschrikkelijk. Ik ben benieuwd hoe hun evaluatiegesprek op de terugweg verlopen is.’

Verschil lerarensalarissen

De huidige regels zorgen ook voor een verschil in de lerarensalarissen. Bavinck: ‘De salarisverschillen tussen het primair onderwijs en het voortgezet onderwijs zijn groot. Het is lastig, want de leraren doen hier allemaal hetzelfde werk, ze zijn gelijk en net zo goed. Maar ik kan mijn leraar die op papier gezien van het basisschoolonderwijs is, niet hetzelfde betalen als die van het voortgezet onderwijs.’

Tienerscholen en de Centrale Eindtoets

Een ander aspect waar de tienerscholen volgens het tussentijdse rapport van Oberon op vast lopen, is de Centrale Eindtoets (voorheen de cito toets). Doordat de leerlingen op een tienerschool in jaar twee van de middelbare school een schooladvies van de leraar krijgen, past de Centrale Eindtoets niet bij hun onderwijssysteem. Maar basisscholen zijn verplicht om een Centrale Eindtoets of andere eindtoets af te nemen.

LEES OOK: Schooladvies matcht niet met rapportcijfers

Een beetje eigenwijs

Hoe gaan de tienerscholen dan door ondanks al deze belemmeringen? Het Tiener College heeft daar zijn eigen weg in gevonden. ‘Wij zijn daar altijd een beetje eigenwijs in geweest. Nu is er meer ruimte voor omdat er in het regeerakkoord staat dat het een experiment is. Het wordt uiteindelijk geen verandering van het onderwijsstelsel, dus de regels blijven bestaan. Maar het krijgt de ruimte die het nodig heeft’, aldus Bavinck. ‘Het helpt ook wel dat we nu met meer tienerscholen zijn, zo hebben we meer daadkracht en staan we sterker om een punt te maken.’

De toekomst

Minister Arie Slob van Onderwijs wil volgens zijn brief aan de Tweede Kamer voor de zomer mogelijke oplossingen aanbieden voor de tienerscholen om met hun knelpunten om te gaan. Oberon komt in 2020 met een definitief onderzoeksrapport. Daarna wordt besloten hoe de toekomst van de tienerscholen eruit gaat zien.

Meer weten over tienerscholen? Dan vind je de volgende artikelen misschien ook interessant om te lezen:

• Dit zijn alle tienerscholen in Nederland op een rijtje
• Pedagoog Ingeborg Dijkstra-Verbeek over het nut van een later schooladvies zoals op de tienerscholen
• Lerares Natasja over het lesgeven op een tienerschool aan kinderen van groep 7/8
• Leraar Pieter over lesgeven op een tienerschool aan kinderen van klas 1 en 2 van de middelbare school