Lauren Siemerink School Vandaag, 09:04

Leestijd: 8 minuten

School schrapt Magister-inzage van cijfers voor ouders: ‘Prestatiedruk komt vooral van thuis’

Het lijkt zo handig: een app die ouders in één oogopslag laat zien welke cijfers hun kind heeft gehaald, welk huiswerk openstaat en of het op tijd was. Maar steeds meer scholen zien dat Magister het doel voorbijschiet. Het systeem draagt onbedoeld bij aan prestatiedruk. “Doordat cijfers op elk moment kunnen worden ingezien, ontstaat een cultuur waarin leerlingen continu het gevoel hebben beoordeeld te worden”, zegt orthopedagoog Michelle Rijkers van het Jordan Montessori Lyceum in Zeist. De school besloot daarom tot een rigoreuze stap: sinds november 2024 is het cijfergedeelte van Magister definitief afgeschermd voor ouders.

Hoe één scriptie een beweging in gang zette

De aanleiding om Magister gedeeltelijk te sluiten? Bedrijfseconomiedocent Stijn Uittenbogaard deed voor zijn eerstegraadsopleiding onderzoek naar prestatiedruk. Uit zijn vragenlijst onder leerlingen bleek een opvallend verschil: leerlingen op het Jordan Lyceum van wie ouders niet meekeken in Magister voelden significant minder druk dan leerlingen van wie ouders wél meekeken. Wat begon met een pilot van drie maanden, is nu realiteit. Ouders hebben geen inzage meer in de cijfers van hun kind via Magister. Een kleine handeling – het uitzetten van één vinkje – maar met een duidelijke boodschap die de Montessori gedachte onderstreept: onderwijs vanuit eigen regie en vertrouwen in plaats vanuit controle. 

Ouderlijke controle is doorgeslagen

Magister is het digitale leerlingvolgsysteem waar zo’n driekwart van alle scholen in Nederland gebruik van maakt, waarin cijfers, roosters en huiswerk centraal worden bijgehouden. Waar het ooit in het leven werd geroepen om voor meer transparantie te zorgen, klinken er steeds meer geluiden dat Magister is doorgeslagen richting een dagelijks controle-instrument.  De boodschap van het Jordan is duidelijk volgens Michelle Rijkers, orthopedagoog op het Jordan Lyceum: “meer ruimte voor fouten maken en de tijd mogen nemen om te leren in plaats van de continue focus op toetsen en presteren.”

Comedian Arjen Lubach maakte het onderwerp komisch én pijnlijk duidelijk met zijn fictieve app ‘pa-en-magister‘, waarin kinderen de functioneringsgesprekken en salarisstroken van hun ouders kunnen checken. De boodschap: ouderlijke controle is doorgeslagen.

Ouders grootste bron van prestatiedruk

Michelle Rijkers (31) is sinds drie jaar orthopedagoog op het Jordan Montessori Lyceum – de eerste die het lyceum ooit in dienst nam. De toename van prestatiedruk was een van de redenen om die functie te creëren. Ze begeleidt leerlingen die vastlopen en ondersteunt docenten en mentoren die advies nodig hebben wanneer er zorgen zijn rondom planning, motivatie, faalangst motivatie, of uitdagingen met executieve functies zoals werktempo en concentratie.

Uit een tweejaarlijks GGD-onderzoek waar de school aan deelneemt, bleek in 2023 al dat ouders de grootste bron van prestatiedruk vormen bij leerlingen, vertelt Michelle: 19% ten opzichte van 11% vanuit school. Dat ouders een grotere bron van druk vormen, is volgens haar geen verwijt: “Het komt vaak voort uit betrokkenheid. En doordat de mogelijkheid er is om digitaal mee te kijken, raken ouders er ook aan gewend.” Tegelijkertijd voedt het de gedachte dat je als ouder overal bovenop moet zitten. Terwijl de onbedoelde boodschap naar jongeren is: ik vertrouw er niet op dat je dit zelf kan.

“Alsof ik op het matje werd geroepen”

Voor 5 HAVO leerling Pepijn Wetters (17) is prestatiedruk een herkenbaar thema. Bij hem kwam de druk niet alleen van school, maar ook van thuis. Hoogopgeleide ouders, succesvolle zussen: “ik legde de lat voor mezelf erg hoog,” vertelt hij open. Toen hij bleef zitten, ontwikkelde hij faalangst. “Als ik thuiskwam, wisten mijn ouders vaak al dat ik een onvoldoende had. Dan volgde meteen de vraag: hoe ga je dit oplossen? Dat voelde soms alsof ik op het matje werd geroepen, terwijl ik vaak gewoon mijn best had gedaan.” Pepijn ervaart nu meer regie: “voorheen kon een slecht resultaat onverwacht naar boven komen tijdens een gesprek aan tafel. Nu kan ík het moment kiezen om iets te vertellen en uitleggen wat erachter zit – in plaats van alleen de focus op het cijfer.”

Nadat Pepijn blijft zitten, wordt hij getest op ADHD/ADD. Sinds de diagnose en medicatie lukt concentreren beter en haalt hij nauwelijks nog onvoldoendes. De focus op cijfers in Magister leidde af van dieperliggende oorzaken, zoals motivatie- en concentratieproblemen. Tijdens gesprekken met zijn mentor, de jaarlaagcoördinator en Michelle als orthopedagoog – vaak samen met ouders – gaat het juist wél over die onderwerpen. Aandacht voor het echte verhaal in plaats van enkel de focus op het cijfer.

Vader Jos: “we missen Magister niet”

Voor Pepijns vader Jos Wetters was de maatregel geen schok. “Onze dochters gingen naar een andere school, bij hen keek ik nooit in Magister. Bij Pepijn, zeker in het begin, wel meer – met name om te begrijpen waarop hij beoordeeld werd en waarop hij moest sturen. Maar het is prima zo. We missen het niet.” Volgens hem draait het nu meer om het gesprek dan om de cijfers. “We hebben het er minder over, ook omdat het beter gaat. Maar áls we praten, gaat het over wanneer hij een toetsmoment heeft, over hoe hij zich voorbereidt en waarom het belangrijk is. Ook begint Pepijn zelf vaker het gesprek. Dat helpt bij ons vertrouwen.” Of de prestatiedruk bij Pepijn minder is geworden? “Niet dat ik direct zie, maar misschien is dat wel zo. Zijn motivatie om de school af te maken weegt denk ik zwaarder.”

Het belang van rust en vertragen

Prof. Dr. Eveline Crone is hoogleraar neurocognitieve ontwikkelingspsychologie aan de Universiteit Leiden en doet onderzoek naar prestatiedruk onder jongeren. Zij ziet dat de prestatiedruk onder jongeren in de afgelopen 20 jaar is verdrievoudigd. Uit recent onderzoek (‘25) van State of Youth NL naar prestatiedruk onder jongeren blijkt dat het inmiddels om zo’n 61% van de Nederlandse jongeren gaat die regelmatig of zelfs vaak prestatiedruk ervaart, meestal als ze met school of studie bezig zijn (47%). Het onderzoek is een initiatief van Kidsrights, een instantie die zich bezighoudt met het welzijn en de rechten van kwetsbare kinderen. Crone stelt dat we als samenleving veel van jongeren vragen, maar daarbij vergeten dat rust en herstel net zo belangrijk zijn om te kunnen leren en groeien. Jongeren geven volgens haar zelf aan wat ze nodig hebben: ruimte om fouten te maken en steun om niet perfect te zijn.

Fouten maken mag

In het Montessori-onderwijs wordt fouten maken gezien als essentieel onderdeel van het leerproces. Orthopedagoog Michelle Rijkers ziet hierin ook een belangrijke voorbeeldrol voor ouders weggelegd door open te zijn over eigen fouten en dit te normaliseren. Ook benadrukt ze het belang van vertragen en de tijd nemen: “Niet alles hoeft snel en direct opgelost. Eerst even ademhalen en de situatie van een afstand bekijken. Samen een wandeling maken werkt vaak beter dan een gesprek waarin een jongere zich moet verantwoorden,” legt ze uit. Ze raadt dan ook aan om niet de hele agenda van het kind (en de ouder zelf) vol te plannen met activiteiten na schooltijd. “Door te vertragen verlaag je de druk en geef je je kind de ruimte om uit zichzelf te delen.”

Een bredere beweging in het onderwijs

Steeds meer scholen zoeken naar manieren om prestatiedruk te verlagen en experimenteren met het beperken oudertoegang of publiceren cijfers alleen nog op vaste tijden. De centrale vraag hierachter is telkens: hoeveel transparantie is eigenlijk wenselijk? Als het aan Michelle ligt mag Magister nóg verder teruggedrongen worden: “De focus op cijfers, te laat komen, absenties – vaak leidt het af van de echte vraag: hoe gaat het met deze leerling?” Het Jordan zet hierin al vervolgstappen door de cijfers voor wiskunde in de onderbouw te vervangen voor reflectieverslagen. Ook hier is de achterliggende gedachte: het gaat niet om het getal, maar om inzicht.

Blik op de toekomst: minder data, meer dialoog

Het afschermen van cijfers is niet alleen een technische ingreep, maar staat symbool voor iets groters – een verschuiving van controle naar vertrouwen, van data naar dialoog. En daaronder ligt misschien wel de belangrijkste boodschap: geef leerlingen ruimte. Ruimte om te struikelen, te twijfelen, en het af en toe niet te weten. Dáár ontstaat veerkracht. Dus in plaats van digitaal over de schouder van je kind mee te kijken, laat juist af en toe je eigen rafelrandjes en imperfecties zien. Daarmee verlaag je niet alleen de druk voor je kind, maar valt er wellicht ook wat last van je eigen schouders af.