J/M Ouders-panel: ‘Mijn kind is bang voor de dood’

'Laat het denkproces bij je kind ontstaan'

Frieda Eichhorn

Gezinscoach

Frieda Eichhorn(1978) is oprichtster van Gezinscoach. Met haar frisse blik, humor en oplossingsgerichte adviezen, helpt ze gezinnen met zorgen om weer grip op het gezinsleven te krijgen. Dit doet ze door patronen te doorbreken en de onderlinge communicatie te verbeteren. Ze is naast gezinscoach ook communicatiedeskundige en heeft drie kinderen, waarvan de oudste zoon met Downsyndroom en ASS.

‘De dood is voor ouders een lastig onderwerp. Je kunt het makkelijker maken door vragen te stellen. Zo kom je achter de gedachten van je kind. Stel vragen als: ‘Wat is de dood?’ Wees nieuwsgierig en laat je kind vertellen. ‘Hoe ziet de dood er uit?’ ‘Wanneer was je voor het eerst bang?’

Laat het denkproces bij je kind ontstaan. Vul geen antwoorden in en stel open vragen. Je wilt dat je kind gaat vertellen over zijn of haar gevoelens. Heb volledige aandacht. Je hoeft niet met een oplossing te komen. Je zal namelijk de eerste zijn die een oplossing voor de dood heeft.

Wees duidelijk dat slapen niks met de dood te maken heeft, maar juist met het leven. Stel gerust door te zeggen dat verdriet erbij hoort en de overledene altijd in je hart blijft. Maak vervolgens een bruggetje naar het leven nu.

‘Wie vind jij lief?’ ‘Wat zou je samen willen doen?’ ‘Kun je daar een droom van maken?’ Je vervangt de angstige droom voor een positieve droom. Je leert dat je kind invloed heeft op zijn of haar gedachten. Daarmee doorbreek je de koppeling tussen donker, slapen en de dood.

Geniet van het gesprek en de springlevende fantasie van je kind. Morgen is het weer licht.’

‘Het belangrijkste is dat kinderen leren dat de dood iets is dat bij het leven hoort'

Marielle Beckers

Orthopedagoog

Marielle Beckers (1975) is orthopedagoog. Ze is samen met psycholoog Sonja Borgsteede eigenaar van Buro Bloei.  In haar eigen praktijk begeleidt ze ouders bij opvoedvraagstukken. Daarnaast is ze systeemtherapeut in opleiding.

‘Het belangrijkste is dat kinderen leren dat de dood iets is dat bij het leven hoort, ook al is dat heel verdrietig.  Ik denk dat je als ouder die angst wat kan wegnemen door er juist over te praten. Maar maak het ook niet té groot. Praat erover op het moment dat je kind er vragen over heeft. Maar ga niet zelf de hele tijd bij je kind vragen: heb je er nog last van? Of: denk je er nog over na?

Verder is het goed om wanneer je hier met je kind over praat zo eerlijk mogelijk te blijven. Misschien vraagt je kind: wanneer ga jij dood? En dat is natuurlijk iets waar je zelf geen antwoord op weet. Wees ook daar dan eerlijk over. Probeer het gewoon zoveel mogelijk te beschouwen als een alledaags onderwerp.

Wat ook kan helpen zijn themaboekjes over de dood. Er zijn veel verschillende boeken voor verschillende leeftijden over de dood en afscheid nemen. Het lezen van deze boekjes kan er ook voor zorgen dat je kind het minder spannend gaat vinden.

En als je in de omgeving te maken krijgt met iemand die overlijdt is het goed om je kind daar juist bij te betrekken. Laat ze meedenken over, en deelnemen aan het afscheid. Sommige ouders proberen het onderwerp dan te vermijden omdat ze bang zijn hun eigen emoties te laten zien. Maar door dat juist te laten zien leren kinderen dat die emoties er ook bij horen.’

'Is de angst van je kind of eigenlijk van jou?'

Mirjam de Nijs

Kinder- en jeugdpsycholoog

Mirjam de Nijs is kinder- en jeugdpsycholoog en eigenaresse van You&Me Psychologie. Als psycholoog ziet ze gezinnen met diverse hulpvragen. Van onzekerheid tot trauma, van gezinsproblemen tot diagnostiek. En met hart en ziel staat ze voor deze gezinnen klaar.

‘De dood is een onderwerp wat veel mensen ‘eng’ vinden, zowel volwassenen als kinderen. Vaak zie ik dat mensen angstig zijn voor dingen waar ze niks van weten. Het onbekende maakt bang. Kinderen van deze leeftijd hebben al wel begrip van de dood, maar kunnen zich niet voorstellen dat het hen overkomt. Veel kinderen zeggen dat ze bang zijn dat hun ouders sterven.

Ga na wat jouw kind al weet over de dood en of dit klopt. Mogelijk weet je kind hier nog te weinig over. In deze leeftijd kan fantasie en eigen invulling een grote rol spelen. En maken ze het veel erger dan het is.

Grijp de momenten aan wanneer er vragen zijn over de dood om je kind hierover te leren. Ga je vragen uit de weg of reageer je er zelf angstig op, dan ga je angst creëren die er eigenlijk niet is. Voel dan ook bij jezelf hoe jij over de dood denkt en voelt. Is de angst van je kind of eigenlijk van jou?

Ik raad aan om ook uitleg te geven over dat het lichaam van een overleden persoon niet meer voelt. Je kunt de persoon niet meer aanraken, maar als je aan diegene denkt, kun je hem/haar wel heel dichtbij je voelen. Je vergeet de persoon nooit, hij krijgt een plekje in je hart.

Vragen over de dood zijn heel normaal en passend bij deze leeftijd. Ook angsten kunnen meer ontstaan rond deze leeftijd doordat ze meer begrijpen en inzichten krijgen in oorzaak gevolg. Probeer je in te leven in de belevingswereld van je kind en wuif gevoel nooit weg als zijnde aanstellerij of niet nodig. Het gevoel is echt. Leer je kind er woorden aan te geven, maar ook samen te checken of de angsten kloppen.

Wat helpend kan zijn bij angsten is ze samen te tekenen en of op te schrijven. Wat denkt je kind en wat voelt het? Kloppen de gedachten of is er plaats om te relativeren of nieuwe dingen te leren?

Bij aanhoudende angsten kun je altijd een therapeut raadplegen.’