Ruth Smeets Schoolkind Vandaag, 09:02

Leestijd: 4 minuten

Juf Maartje: ‘Mijn leerlingen luisteren steeds slechter, wat kan ik hieraan doen?’

In steeds meer klaslokalen klinkt dezelfde frustratie: kinderen die niet luisteren maken lesgeven haast onmogelijk. Waarom lijkt dit gedrag de laatste jaren toe te nemen? En wat kun je als ouder of leerkracht doen om de rust terug te brengen? Oudercoach Sophia van Splunteren geeft antwoord.

Maartje: “Ik sta al heel wat jaren voor de klas op de basisschool en heb het idee dat leerlingen steeds slechter luisteren. Dit bevestigen collega’s, zelfs van andere scholen. Soms zitten er wel vier tot zes kinderen in één klas die niet luisteren. Lesgeven wordt dan moeilijk. Wat kan ik hieraan doen?”

Wat als kinderen niet luisteren in de klas?

Steeds meer kinderdagverblijven en scholen hebben te maken met kinderen die minder goed luisteren, zegt opvoedcoach Sophia van Splunteren, auteur van het boek De kunst van imperfect ouderschap. “Het onderwijssysteem bleef de afgelopen decennia hetzelfde, maar wij veranderen. Dat zie je ook terug bij de consument en in het werkende leven.

Waar werknemers vroeger vijf dagen per week op kantoor kwamen, bepalen ze nu liever zelf hoe ze werken. Als consument sturen we iets meteen terug als het niet prettig is. We zijn individualistischer en mondiger geworden. Voor onze kinderen is dat niet anders.

Tegelijkertijd schuiven grenzen thuis ook vaker op. Veel ouders willen het vooral gezellig hebben met hun kinderen. Daardoor krijgen zij thuis meer ruimte voor hun emoties en behoeftes, en weten ze wat ze willen. Leerkrachten merken dat in de klas.

Waarom luistert een kind niet?

Luisteren kinderen slecht, dan vraagt dit om een onderzoekende houding. Wat is er aan de hand? Het ene kind heeft een sterke wil, het andere vindt het klassikale systeem lastig en weer een ander raakt overprikkeld. Daarom is het belangrijk om per kind te kijken: is dit gedrag onderdeel van diens persoonlijkheid? Speelt de dynamiek van de klas mee? En wat speelt er thuis?

Als docent moet je af en toe op de onderzoeksstoel gaan zitten. Kijk daarbij ook naar jezelf: wat kun jij doen? Helpt het om meer uit te leggen? Om meer kaders te bieden of juist meer keuzevrijheid?

Verouderd schoolsysteem

Dertig kinderen tegelijk meekrijgen is een enorme uitdaging. Niet alleen omdat kinderen zijn veranderd, maar ook omdat het onderwijssysteem niet is meegegroeid. Vroeger was het eenvoudiger om een groep stil te krijgen. Nu bewegen ouders meer mee met hun kinderen, waardoor er in de klas dertig individuen zitten met elk een eigen handleiding. Als leerkracht kun je geen rekening meer houden met iedereen. Je hebt mazzel als het wél lukt.

Hoe meer volwassenen per klas, hoe meer aandacht je kunt geven aan kinderen die moeilijker in de pas lopen. Onderwijsassistenten helpen daarbij enorm. En idealiter worden klassen kleiner. Docenten geven het zelf al aan: als door bijvoorbeeld een griepgolf maar de helft van de leerlingen aanwezig is, zijn de lessen veel rustiger en effectiever.

Wat kun je doen als de frustratie oploopt?

Als de machteloosheid in de klas toeneemt, ben je eigenlijk al te laat. Als docent heb je beperkte capaciteit en tools en moet je intussen gewoon de groep draaiende houden. Je hebt geen tijd om elk kind apart te spreken over waarom het zich zo gedraagt. Daarom bestaat er geen simpele 1-2-3-oplossing.

Wat wél werkt: weet van ieder kind wat zijn of haar gebruiksaanwijzing is. Wat helpt om dit kind in beweging te krijgen? En reflecteer als leerkracht: hoe kan ik beter aansluiten bij wat dit kind nodig heeft?

Samenwerking tussen leerkrachten en ouders

Een sterke samenwerking tussen ouders en leerkrachten is onmisbaar. Laten we uitwisselen wat er gebeurt en wat wérkt, zowel thuis als in de klas. Zo voorkom je al een deel van de frustratie.

Ouders hebben een belangrijke rol in de opvoeding. Zorg dat je als ouder de regie in handen houdt, want kinderen hebben duidelijke grenzen nodig. Ze wennen snel aan ruimte en denken dan dat ze die overal kunnen innemen. Op school werkt dat niet. Leer je kind dat het soms moet doen wat er wordt gevraagd, ook als het iets anders wil.

Het is een misvatting dat het allemaal leuk moet zijn en dat kinderen altijd veel inspraak moeten hebben. Natuurlijk is het goed om je kind te betrekken, maar jij houdt de leiding. Wees de ouder die impopulaire beslissingen maakt die je kind niet altijd leuk vindt.

Opnieuw grenzen stellen

Heb je de teugels eerder wat losser gelaten, dan kan het lastig zijn om bij te sturen. Verandering roept weerstand op. Het is vermoeiend en je hebt nu eenmaal periodes waarin je meer of minder grip hebt. Maar verandering is mogelijk, mits je door de weerstand en het gezeur heen gaat.

Blijft je kind zeuren en drammen, dan is het belangrijk dat je als ouder voet bij stuk houdt. Pas als je duidelijke grenzen aangeeft leren kinderen dat ze niet altijd hun zin krijgen. Dit werkt ook door in de buitenwereld, zoals op school. Bovendien wordt het dan thuis uiteindelijk leuker én rustiger. Ga staan voor de nieuwe aanpak. Het is pittig om het tij te keren, maar zeker niet onmogelijk.”

Verbonden expert

Sophia van Splunteren

Ouder- en kindercoach

Sophia van Splunteren is coach voor ouder en kind en expert op het gebied van bewust opvoeden. Als moeder en coach van ouders weet ze hoe uitdagend het kan zijn om een balans te vinden tussen liefdevol opvoeden en stevig in je schoenen blijven staan. »

• Juf Maartje: ‘Mijn leerlingen luisteren steeds slechter, wat kan ik hieraan doen?’
• Wat als een kind altijd moet voldoen aan zijn ouders verwachtingen? ‘Zo’n kind verliest zijn wil’