Ruth Smeets School Vandaag, 11:02

Leestijd: 5 minuten

Eleonore Fenne (41) woont in Denemarken: ‘Onze school werd twee jaar geleden mobielvrij en dit is wat het deed met de kinderen’

De Nederlandse Eleonore Fenne (41) verhuisde in 2009 voor de liefde naar Kopenhagen, waar ze een carrière en gezin opbouwde. De school van haar kinderen is al bijna twee jaar volledig mobielvrij. Binnenkort wordt het smartphoneverbod doorgevoerd in heel Denemarken. Ze reflecteert op de zichtbare effecten van een schermvrije school en hoe we hetzelfde verbod in Nederland kunnen naleven.

“Als je jong bent, wil je erbij horen. Dat alle kinderen in de klas een smartphone hadden behalve zij, was dus lastig voor mijn dochter. Zij kreeg er ‘pas’ een op haar tiende. Vanaf die leeftijd gaan kinderen hier naar een naschoolse opvang die zich niet meer bevindt ín het schoolgebouw, maar anderhalve kilometer verderop. Voor de zekerheid gaven we haar een mobiel mee, maar we leerden al snel dat dit niet zaligmakend is. We zijn door schade en schande wijzer geworden.

De stroom aan berichten bleef maar doorgaan. Onze dochter voelde de druk om overal op te reageren. Ook ontstonden er chatgroepjes tussen alleen kinderen met een iPhone, omdat de kinderen met Samsung-telefoons geen toegang hadden tot iMessage. De uiteindelijke druppel om deze problemen bespreekbaar te maken op school was een incident waarbij een kind op zijn mobiel de gewelddadige Netflix-serie Squid Game liet zien aan jongere kinderen op school. Onder de ouders ontstond toen commotie: dit kón toch niet goed zijn?

Schermvrije school

Zo besloot de ouderraad twee jaar geleden dat de school voortaan mobielvrij zou zijn, ook in de pauzes. Sindsdien gaan alle telefoons als de kinderen op school aankomen in een kast achter slot en grendel. De leerkracht heeft de sleutel en de kinderen krijgen hun telefoons pas terug na schooltijd. En in de lagere klassen tot negen jaar mogen kinderen niet eens een mobiel of smartwatch meenemen naar school. Aan het besluit om de school mobielvrij te maken gingen lange gesprekken vooraf. We hebben hierover tijdens een ouderavond zeker twee uur gedebatteerd, omdat er zoveel verschillende houdingen, meningen en inzichten zijn.

Voor- en nadelen

Enerzijds wil je natuurlijk graag dat je kind digitaal vaardig is, zodat problemen als phising herkenbaar worden. Hoe leert een kind verantwoordelijk omgaan met smartphones als je zo’n ding afneemt en bestempelt als ‘eng’ of ‘verboden’? Bovendien zitten we als volwassenen zelf ook de hele dag op onze telefoons en hebben we ze in onze samenleving nu eenmaal nodig voor van alles, van het inchecken in het openbaar vervoer tot het luisteren van muziek en zelfs het dimmen van de lichten in huis.

Anderzijds zijn er veel alternatieven: je kunt ook met een ouderwets kaartje of fysiek pasje reizen in de bus of trein. En het probleem van bereikbaarheid los je op met een smartwatch zonder apps of sociale media, of met een ouderwetse ‘dumb phone’. Bovendien ligt de leeftijdsgrens voor de meeste sociale media op dertien jaar. Officieel zijn ze hiervoor dus nog te jong. Een belangrijk argument kwam van leraren: zij vonden dat mobieltjes in de klas enorm stoorden. Een betere concentratie en het belang van écht met elkaar verbinden waren uiteindelijk genoeg om de school helemaal mobielvrij te maken.

Meer vrijheid

Ook maakten we als ouders onderling afspraken over hoe vaak kinderen met elkaar kunnen appen, bellen en gamen: geen berichten meer na acht uur ’s avonds en ook niet voor schooltijd. En groepsapps zijn een no go, na uit de hand gelopen situaties met heen en weer berichten tot diep in de nacht. Onze dochter ervaarde het gelijk als een opluchting. Ik zie hoe dit besluit haar meer vrijheid heeft gegeven. Ze ziet weer dat je ook in het echte leven volop met elkaar kunt spelen. En hoewel het soms niet leuk is om je te vervelen, vervallen de kinderen nu niet meer in constante afleiding en leren ze zelf te bedenken hoe ze zich kunnen vermaken.

Nationaal verbod

Onlangs stemde de Deense regering in met een mobielverbod voor álle openbare scholen van klas 0 tot 9. Dat betekent: voor kinderen van zes tot zestien jaar. Niet alleen zijn scholen vanaf volgend schooljaar mobielvrij, ook worden websites geblokkeerd die niet relevant zijn voor onderwijsdoeleinden, bijvoorbeeld online games en winkels. Deze regels zijn voor heel het land hetzelfde, maar er zijn uitzonderingen: sommige leerlingen mogen hun telefoon gebruiken voor medische redenen of als hulpmiddel bij dyslexie. Ook wordt de telefoon soms gebruikt om iets makkelijker uit te leggen, bijvoorbeeld in een les over mediawijsheid. Scholen bepalen zelf in welke gevallen dit mag.

Praat met elkaar

Zoals ik op de school van onze kinderen al zie, is de naleving van dit beleid geen probleem. Denemarken is een vrij homogeen land. Trouw zijn aan gezag is voor ons onderdeel van de cultuur. Ook het doel om kinderen sociaal hechter te laten worden, is heel Deens. We hebben in Denemarken meer gemeenschapszin en waarderen het om dingen samen te doen en met elkaar in gesprek te blijven.

In Nederland is een smartphoneverbod er al op scholen, maar is er nog veel discussie over de handhaving hiervan. Met het oog op de ontwikkeling in Denemarken zou ik ouders willen meegeven om het gesprek aan te gaan met andere ouders. Maak afspraken met elkaar en bereid je voor op moeilijke discussies. Er zijn nu eenmaal verschillende visies op dit onderwerp, maar uiteindelijk zullen we toch moeten nadenken hoe we dit vormgeven in én buiten de klas. Praat er ook over met je eigen kinderen. Het vereist veel verantwoordelijkheid van kinderen van een jaar of tien om hiermee om te gaan. Laten we hen daarom meegeven dat ze bij ons terecht kunnen. Laten we hen de vrijheid teruggeven om kind te zijn.”