Laurien Bleeker Persoonlijke verhalen 8 jul 2025, 13:02

Leestijd: 5 minuten

Voor Esther Koois (40) zoon Guus (15) hangt de vlag uit, ook zonder diploma

Esther Kooi (40) weet het zeker: het grootste cadeau dat je een kind kunt geven, is dat je ziet wie hij of zij echt is. Niet wie hij of zij op papier lijkt te zijn, of wat het onderwijssysteem verwacht. Maar gewoon: wie het is. “Het was een lange, moeilijke weg, maar nu staat Guus (15) weer op. Niet met een diploma, wel met trots. En met plezier in zijn leven.”

Guus was nog maar een kleuter toen hij al worstelde op de basisschool: “Vanaf groep één zagen we we dat hij slim is. Maar gelukkig? Nee. Hij zat daar niet op zijn plek. De zoektocht begon. Er kwamen gesprekken, een overstap naar Jena-onderwijs, een plusklas. We deden alles om hem gewoon weer een blij kind te laten zijn, maar het onderwijs bleef hem in een hokje proppen waar hij niet in paste.”

Coronaperiode

Tijdens de coronaperiode was het voor Esther nog duidelijker: “Waar anderen de hele schooldag over deden, had Guus zijn werk in een halfuur af. Het sloot niet aan bij de behoefte van Guus, die dat zelf heel goed aangaf. Maar keer op keer kreeg hij de deksel op zijn neus.. Daardoor haakte hij af. Als iets moeilijk werd, frustreerde dat hem zo, hij had nooit geleerd dat je dan juist moet doorzetten. Hij voelde zich niet gezien en niet gehoord.”

Na een moeizame basisschoolperiode ging Guus naar het vwo, want zoals daar werd gezegd tegen Guus tijdens een gesprek vooraf: ‘We kiezen toch niet voor de makkelijkste weg toch? Zes jaar leren, dan ligt de wereld aan je voeten’. Na het eerste jaar zag Guus dat niet meer zitten. Hij wilde vooral zo min mogelijk doen en wilde naar de havo. Toen begon een periode vol strijd. Verkeerde vrienden, een negatief zelfbeeld, school die vooral met mij in gesprek ging, niet met hem. Guus kon haarfijn vertellen wat hij voelde en nodig had, maar niemand op school luisterde echt. Alles ging over wat hij niet goed deed en anders moest doen.”

De controle kwijt

“Het ging van kwaad tot erger en na vier maanden havo viel hij uit. De rest van dat jaar heeft hij een soort ‘dreamschool’-traject gevolgd en liep hij stage bij een hovenier. Dat ging hartstikke goed. We besloten dat terug naar school gaan, voor hem dezelfde ellende zou gaan opleveren. Dus zochten we passend onderwijs. School en ook het samenwerkingsverband gaf aan handelingsverlegen te zijn. Na een lange zoektocht vonden we een plek op het speciaal onderwijs. Met kleinere klassen en ook werden ons praktijklessen beloofd. Dat was namelijk wat hij graag wilde. Hij wilde niet naar de universiteit, maar werken met zijn handen. Helaas verliep dat ook anders, want de praktijklessen werden geschrapt. Weer moest hij teleurstelling verwerken. Vervolgens ging het steeds slechter met Guus.

Hij was net veertien toen we het vermoeden kregen dat hij drugs gebruikte. Achteraf vertelde hij dat het zelfs om harddrugs ging. Ook liep hij in die periode weg van huis en is hij dagen weggeweest. Guus ging volledig zijn eigen gang en maakte het leven als gezin onmogelijk. Uit wanhoop hebben we hem uit huis moeten zetten. Dat was het moeilijkste wat we ooit hebben gedaan. Zijn opa en oma hebben hem toen opgevangen. Daar, uit de ellende, kon hij weer een beetje tot rust komen.”

Opnieuw gleed alles weg

“Langzaam werd het beter. Guus kwam weer thuis wonen. Hij haalde zelfs drie staatsexamens. Op dat moment had hij een mentor die in hem geloofde. Die vrouw had in de gevangenis gewerkt en begreep precies wat Guus nodig had: verbinding en vertrouwen. Maar helaas was zij extern ingehuurd en moest ze door bezuinigingen weg bij deze school. Er kwamen nieuwe mensen, nieuwe regels, en opnieuw gleed alles weg. Toen werd het gedrag van Guus dramatisch. Hij rookte in die periode heel veel hasj en werd opnieuw onhandelbaar voor ons.

Opa en oma vingen hem weer op en hij heeft daar een een aantal maanden gewoond. We kregen goede hulpverlening en zo hebben we het contact en vertrouwen stukje bij beetje weer opgebouwd.

Het keerpunt: de vlag uit voor Guus

“Het keerpunt kwam in februari. Je hoopt dat speciaal onderwijs iets kan bieden, maar passend onderwijs is er nooit gekomen voor Guus. En hoewel we alles hebben geprobeerd, bleef school strijd en ellende. De examens die hij in mei nog moest doen om zijn vmbo-diploma te halen, waren niet haalbaar. We besloten daarom samen dat hij niet meer naar school zou gaan. Dit was twee maanden na het diepste dieptepunt. Hij is gaan werken, vier dagen bij de hovenier en een dag in de bouw, en dat was de enige weg omhoog. Ik vind het zo knap dat hij voor zichzelf heeft gekozen en dat hij zich uit de ellende heeft geknokt. Hij heeft zijn draai gevonden. Hij is blij. Heeft fijne vrienden. Sinds een week of vijf voelt het alsof we een normaal leven leiden met Guus en ons gezin.”

Op de dag dat alle geslaagden hun vlag uithingen, hing Esther er ook een op. “Guus zei: ‘Maar ik ben toch niet geslaagd?’ Nee, niet voor een diploma, vertelde ik hem. Maar wel voor het leven. En dat verdient een vlag. Moet je eens kijken waar jij vandaan komt en zes maanden geleden nog stond.” In september begint Guus aan een nieuwe opleiding waarbij hij maar een dag naar school hoeft en verder met zijn handen bezig is, als timmerman in de dop.

Guus koos zelf een richting

Esther wil het gedrag van Guus niet goedpraten en kijkt in deze situatie ook naar zichzelf en haar partner, maar is vooral kritisch op het systeem. “Als je slim bent, moet je vooral iets met je hoofd doen, volgens de maatschappij. Werken met je handen is haast niet bespreekbaar. Waarom maken we het zo moeilijk in Nederland? Waarom kan en mag een kind dat cognitief sterk is, niet kiezen voor een praktische route vanaf het voortgezet onderwijs?”

Als er één boodschap is die Esther wil meegeven, is het deze: “Blijf geloven in je kind. Ook als je hem of haar moet loslaten. Ook als je alles kwijt lijkt te raken of de weg voor jouw kind anders is. Of de richting die Guus nu kiest de juiste is, gaan we zien, maar voor nu is dat het in ieder geval wel. En een weg, die is er altijd.”

Docent Els laat haar leerlingen een hele les kletsen: ‘Jongeren praten niet over dingen die ertoe doen’