Ruth Smeets Social media Vandaag, 09:01

Leestijd: 6 minuten

Moeder schrikt zich rot: video’s van WhatsApp-kanaal van dochter (11) duiken op onbekend YouTube-kanaal

Vol ongeloof scrollde Ghislaine van der Knaap (43) door de video’s van haar dochter (11) op een onbekend YouTube-kanaal. Wat bedoeld was voor een besloten kring vriendinnen, viel ten prooi aan een onbekende met verkeerde bedoelingen. Wat blijkt? De populaire WhatsApp-kanalen onder kinderen zijn lang niet zo onschuldig als ze lijken.

“Ik wist wel dat mijn dochter een WhatsApp-kanaal had, maar ik dacht dat dit een soort uitzendingskanaal was voor vriendinnetjes onderling. Onder kinderen van haar leeftijd zijn zulke kanalen echt een ding: ze delen er wat ze op een dag meemaken. A day in the life-video’s zijn dat. En als ze iets nieuws hebben gekocht, filmen ze dit voor een shopping haul. Ze kunnen alleen met emoticons op elkaar reageren. Ik volgde haar kanaal zelf en het leek allemaal vrij onschuldig. Tot we ontdekten dat WhatsApp-kanalen, anders dan gewone chats, altijd openbaar zijn.

Risico’s van WhatsApp-kanalen

De ontdekking kwam per toeval, toen een klasgenootje hun video’s op YouTube herkende. Mijn dochter kwam naar me toe en zei: ‘Mam, ik heb erop geklikt en zie ook video’s van mij.’ We zagen dat het ging om een account met een profielfoto van een Italiaans zangeresje, maar de naam bleek niet van haar. Toen wisten we: dit is foute boel. Het voelde zo naar en vies. Met dit soort dingen voel je je zó kwetsbaar: een vreemde gebruikt de video’s van jouw kind.

Niet alleen zijn WhatsApp-kanalen openbaar, kinderen omzeilen ook de blokkade van reacties met speciale links in hun kanaalomschrijving. Deze links leiden naar websites waarop ze alsnog het gesprek kunnen aangaan, met elkaar én met onbekenden. Ze snappen totaal niet wat voor beerput ze opentrekken. Mijn dochter kreeg ineens heel veel volgers nadat een vriendinnetje de link naar haar kanaal deelde, met een oproep om haar te volgen. Zo willen kinderen elkaar stimuleren, zonder de consequenties te overzien.

De kracht van ons netwerk

Het vervelende is dat je er niet snel achter komt dat iemand met jouw content aan de haal gaat. Tenzij iemand anders het ziet en aan de bel trekt. Bij onze dochter ging het om video’s waarin ze liet zien wat ze deed, maar bij andere meisjes was de schade groter. Zij stonden er in hun bikini op. Eén meisje besloeg wel tachtig procent van de YouTube-video’s. Haar vader stapte naar de politie, maar die zei dat ze dit dagelijks meemaken en weinig kunnen doen. ‘Je moet echt bij de social media zijn’, vertelden ze hem.

Ik schoot gelijk in de actiemodus. Ik waarschuwde alle moeders van wie ik zag dat hun dochters ook in de video’s verschenen. Samen rapporteerden we alle video’s. In ons netwerk keken we wie wat kon betekenen. Eén moeder schreef naar een politieke partij over het uitbreiden van een wetsvoorstel met een waarschuwing voor WhatsApp-kanalen voor kinderen. Een andere moeder kende het initiatief Helpwanted, dat helpt met het verwijderen van content. Dat was fijn, want er is veel informatie, maar je wilt vooral actie.

Zelf heb ik in het verleden bij YouTube gewerkt en besefte ik dat ik nog iemand kende die daar hoog in de boom zit. Die vertelde dat je niet alleen video’s, maar een heel kanaal kunt rapporteren. Dat deden we met meerdere ouders, waarna het kanaal binnen 48 verdween. Het verbaasde me hoe snel je kunt schakelen als je je netwerk inzet. We trokken op als team en zagen het niet alleen als ons eigen probleem. Dat is belangrijk, want samen sta je sterker.

Wake-upcall

Onze dochter is erg geschrokken en was héél blij toen het YouTube-kanaal weg was. Zelf had ze haar WhatsApp-kanaal al verwijderd, omdat het niet goed voelde met al die onbekende volgers. Dat bleek onze redding, want daardoor stonden er veel minder video’s van haar op YouTube dan van andere meisjes. Dit alles was voor haar een wake-upcall.

WhatsApp-kanalen zijn nu geen ding meer bij ons thuis. Ik merk dat ze überhaupt een beetje is genezen van het online gebeuren. Ze snapt nu dat onbetrouwbare mensen zomaar kunnen meekijken als iets openbaar is. Daarom chat ze alleen nog in ‘gewone’, versleutelde groepsgesprekken met mensen die ze kent. En andere sociale media had ze toch al niet.

Blijf in gesprek

Niet iedereen reageerde begripvol. Ik kreeg commentaar van mensen die zeiden: ‘Dan moet je haar geen mobiel geven.’ Dat is natuurlijk niet de wereld waarin we leven. Sommige ouders laten alles los, anderen zien overal gevaar in. Wat betreft social media is het vooral belangrijk dat we geïnformeerd zijn en blijven, en erop anticiperen.

Ik denk dat er weinig echte kennis is. We hebben allemaal meningen, maar de vraag is: weet je iets écht of vind je het alleen goed of slecht omdat de buurvrouw dat zegt? Ik hoop dat we onderling in gesprek blijven en initiatieven met elkaar blijven delen. Zo creëren we kennis.

Luister naar je intuïtie

Aan alle ouders wil ik meegeven: twijfel je of vertrouw je iets niet, neem dat gevoel dan serieus. Zelf kreeg ik een naar gevoel toen ik zag dat het aantal volgens op mijn dochters kanaal ineens heel erg groeide. Ergens wist ik: dit klopt niet. Door drukte en omdat ik geen zeikerd wilde zijn, stapte ik eroverheen. En dat terwijl actie juist zo belangrijk is.

Als ik zo’n gevoel opnieuw krijg, ga ik voortaan gelijk de diepte in. Dan wil ik weten hoe zo’n app precies werkt. Niet alleen in theorie, maar ook in de praktijk.”