Loth van Veen Columns Vandaag, 09:02

Leestijd: 5 minuten

Column Loth (40) in Zweden: Wat Nederlandse scholen kunnen leren van de Zweden

Loth van Veen (40) is moeder van Pepijn (9), Stach (7) en Teun (5). Ze woont sinds de zomer van 2024 in Zweden waar ze samen met haar man Thomas een oud huis in het bos renoveert. Loth is docente, zelfstandig ondernemer en ze verkent het Zweedse onderwijs en de Zweedse manier van opvoeden. Ze schrijft iedere maand over wat haar opvalt en deze week gaat het over wat Nederlandse scholen kunnen leren van de Zweden.

Als je emigreert, is alles nieuw. Dat zorgt ervoor dat je op onderzoek uitgaat: hoe werkt dit? Waarom doen ze dit zo? Ook op school valt mij van alles op. Grote dingen, maar ook kleine verschillen. Vandaag deel ik vier inspirerende gewoontes die een Zweedse schooldag net wat leuker of handiger maken.

Leer kinderen zich aan te kleden naar het weer (Kläder efter väder)

Buitenlucht en bewegen zijn belangrijk. Op schooldagen al helemaal: het verbetert de concentratie, draagt bij aan welbevinden, versterkt motorische vaardigheden en het stimuleert sociale interactie. Maar: het is hier in het noorden niet altijd ‘mooi’ weer.

‘Slecht weer bestaat niet’ zeggen de Zweden dan. ‘Slechte kleding wel.’ Of we tijdens een schooldag naar buiten gaan is hier geen vraag, buitenspelen hoort erbij! En dat kan ook, mits je jezelf droog en warm kunt houden. Dat leren kinderen hier van jongs af aan.

In de gang op school hangt een picto met het type weer van de dag (sneeuw, zon, regen). Daaronder hangen de picto’s van de kledingstukken die de kinderen aan moeten trekken als zij naar buiten gaan (jas, regenbroek, muts, etc.). Al op de förskola leren de kinderen zichzelf aan te kleden. Ouders wordt aan het begin van het schooljaar gevraag de kleding op orde te brengen. In de gang vind je in de herfst per kind een regenpak en laarzen, in de winter hangen er skipakken en sneeuwlaarzen. In de gang staat een grote droogkast: een kast waar warme lucht doorheen stroomt. Natte handschoenen en regenbroeken worden door de kinderen zelf in de kast gehangen, zodat ze tijdens de volgende pauze weer droog naar buiten kunnen.

Doe in de klas je schoenen uit

We blijven nog even in de gang van de Zweedse school: onder iedere kapstok staat een paar schoenen. Kinderen en leerkrachten lopen rond op sokken of op binnenschoenen zoals Birkenstocks. Wat direct opvalt: het is zo stil! Je hoort nauwelijks voetstappen in de klas. Ook lijkt het uittrekken van schoenen een soort overgang te markeren: we gaan nu weer naar binnen, naar de klas om te gaan leren.

Mijn kinderen geven aan het vooral gezellig en huiselijk te vinden zo op sokken. ‘Het voelt net alsof je bij iemand thuis bent’.

Daarnaast is het natuurlijk gewoon heel praktisch: de Zweedse winters met sneeuw, modder en regen zorgen voor vieze schoenen. Tel daar het straatvuil bij op… De klas blijft een stuk schoner.

Schrijf met potlood en leg overal gummen klaar

In de klassen van mijn kinderen (7 en 9 jaar oud) liggen overal potloden en gummen. Nergens is een pen te bekennen. (En Ipads en computers worden hier maar zelden gebruikt sinds de regering in 2023 de digitalisering sterk teruggedrongen heeft).

Het lijkt net alsof de drempel om te beginnen met schrijven lager is, met al die gummen op tafel. ‘Probeer het maar gewoon’ lijkt de boodschap. ‘Uitgummen en opnieuw proberen kan altijd nog.’

Maak van de pauze een volwaardig onderdeel van de schooldag

De klassen van mijn kinderen spelen drie keer per dag buiten. De pauze is hier een volwaardig onderdeel van de schooldag: er is actie, verbinding en begeleiding op het plein. Er zijn veel leerkrachten op het plein aanwezig, herkenbaar aan hun gele hesjes. Ze houden verspreid over het plein zicht op de kinderen en hun spel.

Er zijn volop materialen aanwezig. Bij regen worden de bootjes, emmers en schepjes gepakt, bij sneeuw mag er gesleed worden en bij droogweer wordt er gevoetbald, gebasketbald en op het klimrek gespeeld. Wat opvalt: er staan geen bankjes. Zelfs de oudste leerlingen van zestien jaar hangen niet en zijn actief bezig.

Grote vlag

Regelmatig wordt er in de pauze een activiteit georganiseerd. Er wordt dan een grote vlag neergezet op het schoolplein, zodat de leerlingen weten dat er iets leuks te doen is. Deelname is vrijwillig en de activiteit wordt begeleid door een leerkracht of een oudere leerling. Het zijn simpele activiteiten: een stoelendans met hoepels, over een koord lopen tussen twee bomen of een muziekbingo. Het is even iets anders dan anders. En: er doen leerlingen uit verschillende jaarlagen aan mee, die elkaar op die manier beter leren kennen.

Als je in een ander land woont, ga je vanzelf anders kijken. Zit er iets tussen wat we in Nederland zouden kunnen uitproberen? En andersom zijn er ook routines die wij in Nederland vanzelfsprekend vinden, die in andere landen een inspirerend voorbeeld kunnen zijn. Lekker blijven spieken bij elkaar dus!

Hej då! (Tot ziens!)

Verbonden expert

Loth van Veen

Docente en auteur

Loth is docente, auteur, eigenaar van Intermijn en moeder van Pepijn (9), Stach (7) en Teun (5). Loth is opgeleid als docent en gaf jarenlang les in het voortgezet onderwijs en het hbo. Sinds de zomer van 2024 woont Loth met haar gezin in Zweden. Ze renoveert daar een oud huis en verkent het onderwijs in Scandinavië. »

• Column Loth (40) in Zweden: Wat Nederlandse scholen kunnen leren van de Zweden
• Column Loth in Zweden: ‘Waarom Zweden veel minder prestatiedruk kent dan Nederland’
• Column Loth van Veen in Zweden: ‘Waarom je niet moet emigreren met kinderen’