Sofie Vissers Columns Vandaag, 11:03

Leestijd: 4 minuten

Column Loth (40) in Zweden: ‘Hoe Zweedse moeders fulltime werken en toch minder burn-outs hebben’

Loth van Veen (40) is moeder van Pepijn (9), Stach (7) en Teun (5). Ze woont sinds de zomer van 2024 in Zweden waar ze samen met haar man Thomas een oud huis in het bos renoveert. Ze is docente, zelfstandig ondernemer en ze verkent het Zweedse onderwijs en de Zweedse manier van opvoeden. Ze schrijft iedere maand over wat haar opvalt en deze week gaat het over de term ‘burn out’ die in Zweden is afgeschaft.

“Hier in Zweden is onlangs de diagnose burn-out geschrapt. Maar helaas niet met als reden dat burn-outs hier niet (meer) voorkomen. Want hoewel Zweden bekend staat om de betere werk-privébalans, ligt het aantal burn-outs hier niet veel lager dan in Nederland. Er zijn hier wel iets minder vrouwen met burn-out klachten: 16% van de vrouwen ervaart hier klachten, tegenover 20 procent van de vrouwen in Nederland. Kunnen wij iets leren van de Zweden als het gaat om werk, balans en grenzen?

In Nederland zijn vrouwen tussen de 25 en 45 jaar een risicogroep als het gaat om burn-outs. Zij ervaren over het algemeen veel druk omdat zij hun werk combineren met zorgtaken en het huishouden. Ook de ‘mental workload’ speelt een rol (hallo ouderapps, kinderfeestjes en luizen pluizen!): veel vrouwen nemen deze op zich. Bovendien werken veel Nederlandse vrouwen deeltijd, wat het gevoel kan geven dat je op ieder vlak moeten presteren. Herkenbaar?

Fulltime werken

In Zweden werken de meeste vrouwen fulltime. En toch ervaren zij minder burn-outklachten. Een belangrijke reden is dat de kinderopvang in Zweden goed georganiseerd is. Voor kinderen vanaf 1 jaar is er fulltime (bijna gratis) opvang, mits je allebei werkt. De opvang is van hoge kwaliteit, waardoor Zweedse ouders zonder schuldgevoel of organisatorische chaos hun werk kunnen doen. Waar je in Nederland misschien nog raar wordt aangekeken als je je kind fulltime naar de opvang brengt, is dat hier maatschappelijk geaccepteerd en eigenlijk wel de norm.

Ook ik breng mijn kinderen hier met plezier naar de fritids (BSO) en de förskola (kinderopvang): er is veel en deskundig personeel, er is een pedagogisch plan, ze krijgen een warme maaltijd en ze spelen meerdere keren per dag buiten. In Nederland kon ik op een hoop weerstand rekenen als ik ’s ochtends vertelde dat ze naar de BSO moesten. Hier is het feest: bijna alle klasgenootjes gaan ook!

Zorgtaken delen

Denk aan Zweden en je ziet in gedachten… kaneelbroodjes en vaders achter kinderwagens, genietend van de riante verlofregeling. En ja, dat is echt waar. Ik zie, in vergelijking tot Nederland, meer vaders achter kinderwagens lopen. (En ik eet ook meer kaneelbroodjes.) De Zweedse overheid stimuleert ouders de zorgtaken te verdelen. Het ouderschapsverlof kun je samen verdelen (480 dagen die verdeeld mogen worden!), de werkdagen zijn over het algemeen iets korter (vaak van 8-16 uur), de kinderopvang is goed georganiseerd en als je kind ziek is, is het geaccepteerd dat je daarom naar huis toe gaat (je krijgt hier zelfs verlofdagen voor als je in loondienst bent). Zorg is hier meer collectief georganiseerd en wordt ook meer zo gevoeld. Dit maakt denk ik echt dat Zweedse vrouwen zich hier minder alleen in voelen en een minder zware last ervaren.  

Werkdruk en burn out

Zweden staat bekend staat om een betere werk-privébalans. Ik kan het beamen: de Zweedse houding ten opzichte van rust en werkdruk is totaal anders dan hoe wij hier in Nederland tegenaan kijken. Veel kantoren zijn na 17.00 uur uitgestorven, sommige bedrijven zijn in de zomerperiode een aantal weken dicht en vanochtend bij de bouwmarkt moesten we even wachten: het personeel zat gezamenlijk te ontbijten. Zweden nemen hun pauzes heel serieus. En ze hebben natuurlijk helemaal gelijk rust is nodig om straks weer productief te kunnen zijn.

Minder prestatie- en schuldcultuur

Ik deelde in mijn vorige column het begrip ‘lagom’ al: precies zo goed of zoveel als het zou moeten zijn. Er is in Zweden minder druk om alles tegelijkertijd en alles perfect te doen: balans vindt men hier belangrijker dan perfectie. Dat het maatschappelijk geaccepteerd is om naar huis te gaan voor je zieke kind of om 16 uur je kind van de opvang op te halen, zorgt ervoor dat je je minder schuldig voelt. Ook blijken veel mensen (van mijn eigen leeftijd!) hier hobby’s te hebben. Tuinieren, jagen, sleutelen aan oude auto’s, vissen, hiken, voetballen… Vrije tijd wordt bewust ingevuld, het is iets belangrijks.

Zweden is geen walhalla. Niet alles is hier beter en ook hier kun een stressvol bestaan leiden of een burn-out krijgen. Maar ik ervaar hier als jonge ouder wel meer ondersteuning. Van de warme maaltijden op school tot de dagelijkse maatschappelijk geaccepteerde pauzes en kortere werkdagen: het hele systeem is gezinsvriendelijker. En ik kan me goed voorstellen dat dit invloed heeft op de stress die jonge ouders in het dagelijks leven ervaren.

Hej då! (Tot ziens!)”

Meer lezen van Loth van Veen?

• Column van docente Loth van Veen (40): ‘Waarom ik in Zweden geen last heb van mom guilt’
• Moeder Loth van Veen (40) is studiebegeleider op een Zweedse school: ‘Onderwijs zonder ruis’

Verbonden expert

Loth van Veen

Docente en auteur

Loth is docente, auteur, eigenaar van Intermijn en moeder van Pepijn (9), Stach (7) en Teun (5). Loth is opgeleid als docent en gaf jarenlang les in het voortgezet onderwijs en het hbo. Sinds de zomer van 2024 woont Loth met haar gezin in Zweden. Ze renoveert daar een oud huis en verkent het onderwijs in Scandinavië. »

• Column Loth (40) in Zweden: ‘Hoe Zweedse moeders fulltime werken en toch minder burn-outs hebben’
• Column van docente Loth van Veen (40): ‘Waarom ik in Zweden geen last heb van mom guilt’