Wilma Groothuis Opvoedadviezen Vandaag, 09:04

Leestijd: 7 minuten

Hoe praat je met je kind over gevoelens? Psycholoog geeft advies

Met je kind over gevoelens praten is moeilijker dan je zou denken. Je ziet dat er allerlei emoties door je kind gaan, maar erover praten? Ho maar! Daarom geeft psycholoog Anky De Frangh ons tips hoe je wél tot de kern komt bij je kind.

“Het is belangrijk als ouder om met je kind over gevoelens te praten, omdat het de emotionele geletterdheid ondersteunt”, aldus Anky. “Emotionele geletterdheid is het precies en genuanceerd kunnen benoemen wat je voelt. Als je emoties meer genuanceerd kunt benoemen en ervaren, wordt het ook makkelijker om ze goed te reguleren.

Wanneer je kind enkel kan zeggen dat school ‘niet leuk’ is, is het moeilijker om te weten wat je kind nodig heeft dan wanneer je kind kan zeggen dat hij onzeker is omdat hij niet weet of er morgen op de speelplaats wel iemand met hem wil spelen.

Verbinding met de ouders

Wanneer kinderen met hun ouders kunnen praten over wat hen bezighoudt en ze hun gevoelens kunnen delen, gaan ze zich meer verbonden voelen met hun ouders. We zeggen ook niet voor niets: gedeelde smart is halve smart. Als iemand echt naar je luistert en het belangrijk vindt om te weten wat jou bezighoudt, voel je je gezien, gehoord, begrepen en geliefd. Allemaal belangrijke dingen voor kinderen om zich goed in hun vel te voelen.

Door over gevoelens te spreken, heb je meteen ook een aanknopingspunt om je kind vaardigheden bij te brengen om met hun gevoelens om te gaan. Kinderen hebben het soms moeilijk met hun gevoelens. Maar die gevoelens op zich zijn het probleem niet, het is vooral het gebrek aan vaardigheden om ermee om te gaan wat het probleem is. Die vaardigheden moeten kinderen nog leren.

Onrealistische verwachting

Ouders zeggen al heel snel: ‘Mijn kind wil niet over gevoelens praten.’ Dat komt omdat ze vooral verwachten dat hun kind over zijn gevoelens spreekt. Dat ze vlot kunnen en willen antwoorden op een vraag als: ‘Wat voel je?’, ‘Wat scheelt er?’ of ‘Hoe gaat het met je?’ Maar als je als ouder zelf nooit over je gevoelens spreekt, is dat een onrealistische verwachting. En laat dat nu net iets zijn wat veel ouders zelden doen.

Kinderen kunnen pas leren om over hun gevoelens te praten als ouders hier de weg voor vrijmaken. Dat kun je als ouder op verschillende manieren doen:

1. Sta model

Om te beginnen kun je regelmatig over je eigen gevoelens praten in het bijzijn van je kind op een laagdrempelige manier. ‘Ik ben zo opgelucht dat oma genezen is’, ‘Ik voel me gefrustreerd omdat het eten aangebrand is’, of: ‘Ik vind het zo verdrietig dat er oorlog is in de wereld’. Zo leren kinderen dat gevoelens heel normaal zijn, dat je taal aan je gevoelens kunt geven en hoe je hier laagdrempelig over kunt spreken. Als je ook meegeeft wat je voelt in je lichaam, leren kinderen ook beter hoe ze hun gevoelens bij zichzelf kunnen herkennen.

Als je vervolgens ook nog kunt laten zien hoe jij met je gevoelens omgaat, leren ze meteen welke manieren er zijn om met gevoelens om te gaan. ‘Ik voel dat ik boos aan het worden ben, ik ga even diep inademen en daarna heel langzaam weer uitademen, want ik wil niet roepen.’

Je gaat dus ‘voorleven’ hoe je met gevoelens om kunt gaan en hoe je erover kunt spreken. Dat verlaagt de drempel en kinderen leren nu eenmaal ook het best door te observeren.

2. Emotiecoaching

Benoem ook de gevoelens van je kind. Dat noemen we ‘emotiecoaching’. Je probeert te bedenken wat er speelt bij je kind, je gaat helpen dat gevoel te benoemen en geeft vervolgens erkenning voor dat gevoel. Bijvoorbeeld: ‘Zou het kunnen dat je teleurgesteld bent dat je niet bij je vriendje kan blijven logeren? – Dat snap ik.’ Of: ‘Ik zie dat je wenkbrauwen gefronst zijn en dat je vuisten maakt. Ben je boos? – Ik begrijp dat het niet leuk is wanneer iemand je tekening stukmaakt waar je zo hard aan hebt gewerkt. Daar zou ik ook boos om worden.’

Aansluitend kun je je kind helpen om met dat gevoel om te gaan. Hoe vaker je dit zelf al hebt voorgeleefd, hoe makkelijker. Anders kun je bijvoorbeeld zeggen: ‘Weet je wat mij helpt wanneer ik me zo voel?’

3. Boekjes, films en het dagelijks leven

Er zijn heel veel momenten in het dagelijks leven die je kunt aangrijpen om over emoties te spreken. Bijvoorbeeld als je in de speeltuin bent en een ander kind aan het huilen is. Dan kun je samen nadenken over hoe die zich zou voelen, wat maakt dat die zich zo voelt en wat zou kunnen helpen. Hetzelfde kun je doen bij het lezen van boeken of wanneer je samen naar een programma kijkt.

Je kunt dan vragen stellen als: ‘Hoe zou jij je voelen in die situatie?’, ‘Heb jij dat al eens gevoeld? Wanneer was dat?’, ‘Wat zou het personage kunnen doen om zich beter te voelen?’, ‘Wat helpt jou wanneer jij je zo voelt?’, of ‘Hoe zou jij de situatie aanpakken?’. Tip: je hoeft zeker niet alle momenten aan te grijpen, want dat kan wat vervelend worden.

Open sfeer creeëren

Het is belangrijk om als ouders een open sfeer te creeëren waarin je kind zich vrij voelt om over gevoelens te praten. Dat doe je door:

• Zelf regelmatig over je gevoelens te praten;
• De gevoelens van je kind altijd serieus te nemen, hoe onbenullig het soms ook lijkt;
• Het vermijden om meteen met oplossingen te komen, je kind meteen gerust te willen stellen, te gaan sussen, minimaliseren of meteen naar het aandeel van je kind in de situatie proberen te gaan. Stap 1 is altijd om te luisteren zonder oordeel, zodat je de gevoelens kunt helpen benoemen en er erkenning voor kunt geven. Daarna, wanneer grote emoties wat gezakt zijn, kun je samen zoeken naar oplossingen of het hebben over wat je kind een volgende keer misschien anders kan doen. Dat werkt het beste wanneer je kind zich eerst gehoord en begrepen voelt;
• Je kind niet te dwingen om over gevoelens te spreken;
• Te zorgen dat je beschikbaar bent.

Soms vinden ouders en kinderen het fijn om wat hulpmiddelen in te zetten. Je kunt dan gebruikmaken van mijn eigen boek, het Gevoelsdagboek, een gevoelsposter of gevoelskaarten. Er zijn ook verschillende spelletjes die de focus leggen op gevoelens, zoals ‘Het kleurenmonster’.”

Anky De Frangh is psycholoog, gedragstherapeute en schrijfster van haar boeken ‘Gevoelsdagboek’, ‘Waarom doe jij nu zo?’ en ‘Het spijt me’. Op haar Instagramaccount Verbindend Opvoeden geeft ze haar 35.8K volgers advies en tips als het gaat om opvoeden en gedrag.

Praat je kind niet over gevoelens? Stop dan met praten tegen je kind