Janneke Juffermans Persoonlijke verhalen 21 mei 2021, 12:03

Leestijd: 6 minuten

Anonieme moeder: ‘Ik weet hoe moeilijk het is om te vertrekken wanneer je wordt mishandeld.’

“Het dochtertje van mijn vriendin zegt haar mama steeds dat ze moet scheiden omdat haar vader haar moeder mishandelt. Maar mijn vriendin doet het niet. Ik weet uit eigen ervaring dat weggaan bij mishandeling heel moeilijk is.” Dat schrijf een moeder op de website Mamamia. Zij weet uit ervaring helaas als geen ander hoe lastig het is om te vertrekken als je als moeder wordt mishandeld.

Blijven als je man je mishandelt

“Jij moet ook scheiden, mama.” Mijn vriendin reageerde niet eens op haar dochters opmerking; het was duidelijk dat ze die vaker gehoord had. Ze haalde haar handen door haar haar en knikte. Ze zag er veel ouder oud dan ze was – fragiel, broos.

De dingen moeten nog slechter worden, dacht ik. Ik zat tegenover haar aan tafel, in stilte. Ze wist dat ik het begreep. We waren al heel lang vrienden; de opmerking van haar dochter behoefde geen verdere uitleg.

Ik nam haar hand in die van mij en wachtte.

Ik herkende de gevoelloosheid, het hele snelle denken, de uitputting. Hetzelfde als bij mij zes maanden eerder: mijn gevoelloosheid, mijn verwarring en hopeloosheid.

Ik keek naar haar hand en dacht aan drijfhout, iets waar ik vaker aan dacht bij haar. We wonen in een plaatsje aan de kust, maar mijn vriendin, meer dan wie dan ook die ik ken, houdt ervan om haar huis te decoreren met het droge bleke hout dat op het strand aanspoelt; ze verandert de verdraaide takken in abstracte kunst en meubelstukken.

Mijn vriendin en drijfhout horen bij elkaar in mijn gedachten.

“Waarom gaan jullie niet spelen,” zei ik, kijkend naar onze kleine meiden, te jong om hun moeders te beschermen, te jong voor volwassen spelletjes als ‘hoe blijven we allemaal veilig’.

Ik slikte een flashback weg van mijn eigen kind. Niks zeggen mama, dan wordt hij niet boos.

Misschien konden ze heel even, hier in mijn nieuwe lounge, ontspannen en even een paar uur kind zijn. Mijn dochter pakte de hand van haar vriendinnetje, met begrip en warmte op haar gezicht en ze vertrokken naar haar slaapkamer.

Vernederend

Mijn vriendin keek naar de deur waar de meiden naartoe waren verdwenen. “Ik was de douche aan het schoonmaken en hij stond over me heen en schreeuwde. Ik zat op handen en knieën. Het was vernederend.”

Haar kurkdroge ogen keken die van mij aan. Geen zoute tranen meer over na jaren in een zee ervan. “Ze vraagt me constant om bij hem weg te gaan.”

“Ga je dat doen?” vroeg ik, haar met mijn ogen smekend ja te zeggen. Ik had gezien hoe haar man haar behandelde. Het was slecht in mijn huwelijk achter gesloten deuren en ik had moeten vertrekken, maar haar man deed niet eens moeite de mishandelingen te verbergen. Tijdens een etentje noemde hij haar ‘dik’ ten overstaan van iedereen. Hij deed of hij een grapje maakte. “Dat zegt hij soms,” had ze gezegd met een opgetrokken wenkbrauw. Zonder emoties. Verstijfd.

We wisten allemaal dat hij een affaire had. Daar schaamde hij zich niet voor. Hij zei dat het haar schuld was door zichzelf te laten gaan. Toen hij dat tijdens een ander dinertje opbracht wist niemand wat hij moest zeggen. “Ik voel me gewoon niet tot haar aangetrokken,” gooide hij de kamer in.  Wat moesten we daar op zeggen? Iemand veranderde van onderwerp, ik weet niet meer hoe.

Aan mijn tafel zittend, jaren later, keek ze uit het raam en overwoog mijn vraag. “Hoe kan ik vertrekken? Dan moet ze soms alleen bij hem blijven. Hij zal ook een deel van de zorg afdwingen. Dat kan ik haar niet aandoen.”

Ik wist dat ze gelijk had. Weggaan bij mishandeling is heel moeilijk. Hij was emotioneel en verbaal misbruikend, controlerend en intimiderend, maar dat zou hem niet weerhouden om een deel van de zorg te krijgen.

Shirley raakte haar kinderen kwijt: ‘Als single moeder ben je voor Jeugdzorg aangeschoten wild’

Weggaan is heel moeilijk

Rond haar twintigste werd mijn zus fysiek mishandeld door haar vriend. Ik kon niet begrijpen waarom ze zo lang bij hem bleef. “Ik zou het nooit hebben gepikt,” zei ik toen ze bij hem weg was. “Als een man mij ooit pijn zou doen, was ik meteen weg.” Ik dacht dat het makkelijk was en kon me niet in haar verplaatsen. Bleven niet alleen vrouwen met weinig zelfwaardering of een drugsverslaving bij mishandelende mannen.

Ze kon het toen niet uitleggen. Nu hoeft dat niet meer. Nu weet ik dat mishandeling nooit een simpel verhaal is. En vertrekken nooit makkelijk .

Ik bleef meer dan tien jaar in mijn huwelijk, lang nadat dat giftig was geworden. Ik had nooit gedacht dat het mij zou overkomen.

Maar toch bleef ik tijdens jaren van schelden, manipulatie, en controle. Ik bleef toen hij me volgde in huis en uren naar me schreeuwde. Ik bleef nadat hij zei: “Als je zou worden verkracht zou je er waarschijnlijk van genieten.” En ook toen hij ons kind probeerde te ontvoeren.

Ik bleef omdat hij redenen had. Ik bleef omdat ik excuses voor hem bedacht.

Het belangrijkste excuus was zijn worsteling met psychische klachten. Dat voelde als een valide excuus.  In goede en slechte tijden, nietwaar?

Hoe kan je iemand verlaten met wie het zo slecht gaat? Ik bleef omdat ik mezelf voorhield dat de situatie zou verbeteren.

Soms was dat ook zo. Hij zocht hulp en het ging een tijdje beter. Ik voelde hoop: het zou goedkomen. Maar het duurde alleen tot we na vloed weer terug werden getrokken door eb, terwijl we worstelden om aan land te blijven.

Ook sterke vrouwen blijven als hun man ze mishandelt

Als ik soms langs het strand loop, vlakbij mijn huis, vraag ik me af wat het drijfhout eerder was.

Ik stel het me voor als een stuk van een boom, stevig geplant op een groene rivieroever, levend, sterk en prachtig. Ik stel me voor dat het door een storm in zee terecht is gekomen, heen en weer gesmeten en versleten, en uiteindelijk neergekwakt op het strand. Ik vraag me af of mijn vriendin ook aan deze bomen denkt als ze het hout verzamelt om haar huis mee te decoreren?

En ook al kende ik mijn vriendin hiervoor niet, maar ik zie soms een glimp van een sterke, onafhankelijke vrouw in haar: iemand die ze ooit was. Ik weet dat er een dag komt waarop ze vertrekt.

Mijn vriendin is niet zwak omdat ze bij haar man blijft, net zoals ik dat niet was toen ik bij die van mij bleef. Misbruikrelaties maken ons broos en breekbaar.

Ze laten ons neergekwakt achter op het strand. Het kost jaren om jezelf weer terug te vinden en weer iets moois en sterks van je leven te maken.

Veroordeel vrouwen die blijven niet. Er zijn zoveel redenen – kinderen, gezondheid, religie. Ze blijven omdat ze uitgeput zijn en het een heel moeilijke beslissing is. Het is zeker weten nooit zo makkelijk als ze denkt.

Gaan jij en je partner uit elkaar? 5 x boeken voor je kind over de scheiding

Als deze post iets voor je oproept, of je graag met iemand wil praten, dan kun je bellen met Veilig Thuis 0800-2000. Dit nummer is gratis en 24 uur per dag bereikbaar. Zij kunnen je verder helpen.