Lisette Gerbrands School Vandaag, 13:01

Leestijd: 4 minuten

Onderwijsexpert Larissa Kapnissakis over het 10-minutengesprek: ‘Zodra een kind erbij zit, verdwijnt de openheid’

Steeds meer scholen nodigen kinderen uit bij het 10-minutengesprek. Ouders, leerkracht en leerling aan één tafel; het klinkt als een mooi voorbeeld van eigentijds onderwijs. Maar volgens Larissa Kapnissakis, expert op het gebied van leren en eigenaar van Succesvol Leren en ToetsMij, werkt het in de praktijk niet altijd zoals bedoeld.

“Het idee is prachtig,” zegt ze. “We willen kinderen leren nadenken over hun eigen leren, over wat goed gaat en wat beter kan. Dat past bij het moderne onderwijs waarin eigenaarschap en ontwikkeling centraal staan. Maar zodra een kind erbij zit, verandert de dynamiek volledig.”

Doel voorbij

Het onderwijs is de afgelopen jaren verschoven van kennisgericht naar ontwikkelingsgericht. Kinderen krijgen meer verantwoordelijkheid, scholen richten zich op groei in plaats van cijfers. “Dat is een positieve ontwikkeling,” vindt Larissa. “Maar zoals zo vaak in het onderwijs, slaan we soms een beetje door. We schaffen cijfers af omdat het om het proces moet gaan, en cum laude omdat dat oneerlijk zou zijn. En ook het 10-minutengesprek is veranderd van een open gesprek tussen volwassenen in iets wat dat doel niet altijd meer dient.”

In theorie is het driegesprek met kind, ouder en leerkracht bedoeld om openheid te creëren. In de praktijk ziet Larissa iets anders gebeuren. “Zodra een kind erbij zit, worden volwassenen voorzichtiger. De leerkracht weegt haar woorden, de ouder houdt zich in uit zorg of schaamte. En het kind hoort vooral losse flarden: ‘Hij is snel afgeleid.’ ‘Ze haalt het niveau nog niet.’ ‘We maken ons wat zorgen.’ Wat bedoeld is als informatie, hoort een kind als oordeel. En dat oordeel blijft hangen.”

Andere sfeer

Larissa weet dat niet alleen als professional, maar ook als ouder. “Mijn zoon zou in een gesprek met zijn juf erbij echt niet zeggen dat hij haar streng vindt, terwijl hij dat thuis wel eerlijk vertelt. En ik zou, als ouder, ook niet alles willen bespreken waar hij bij zit. Bijvoorbeeld zorgen over zijn gedrag, of dingen die spelen sinds mijn ex en ik uit elkaar zijn. Je praat anders als je kind meeluistert. Je wilt eerlijk zijn, maar ook beschermen.”

Ze haalt een uitspraak aan van een ouder uit haar praktijk die het treffend verwoordde: “Mijn zoon van tien hoort alles en trekt zijn eigen conclusies. Toen de juf vroeg naar mijn verwachting voor zijn uitstroomniveau, heb ik bewust niets gezegd. Ik wil hem geen druk of ideeën opleggen die er nog niet hoeven te zijn. Dat zegt eigenlijk alles,” vindt Larissa. “De openheid die zo’n gesprek beoogt, verdwijnt zodra een kind erbij zit.”

Twee gesprekken, twee doelen

Volgens Larissa is de oplossing niet ingewikkeld: maak onderscheid tussen een kindgesprek en een oudergesprek. “Laat de leerkracht regelmatig 1-op-1 met het kind praten over wat goed gaat en wat beter kan. Dat kan op een veilige manier, in kindertaal en op een moment dat er echt ruimte is voor reflectie.”

Daarnaast moet er volgens haar óók ruimte blijven voor een gesprek tussen ouder en leerkracht. “Dat zijn gesprekken waarin je open kunt praten over gedrag, motivatie of thuissituaties. Onderwerpen die een kind niet altijd hoeft te horen, maar die wél belangrijk zijn voor zijn ontwikkeling. Laat kinderen kind zijn. En als er daarna nog tijd is voor een driehoeksgesprek, prima, maar niet in plaats van die twee andere momenten.”

Reflecteren leer je stap voor stap

Dat sommige scholen zeggen dat kinderen leren reflecteren door bij het gesprek te zitten, begrijpt Larissa goed. “In theorie is het een mooi idee. In de praktijk werkt het vaak niet zo. We leggen een enorme nadruk op eigenaarschap, maar een kind weet nog niet wat het niet weet. Het mist overzicht, ervaring en soms ook de woorden om goed te kunnen reflecteren. Daardoor blijf je rondjes draaien in dezelfde, beperkte inzichten.”

Reflecteren leer je volgens haar stap voor stap. “In een rustig, veilig gesprek waarin een kind leert woorden geven aan wat het voelt of nodig heeft. Niet in tien minuten met drie volwassenen die allemaal iets willen zeggen, maar waar uiteindelijk niemand echt gehoord wordt.”

Durf te vragen

Scholen die twijfelen over hun aanpak, raadt Larissa aan om kritisch te kijken naar de bedoeling én de werking van het gesprek. “Vraag jezelf eerlijk af: durven ouders en leerkrachten alles te zeggen als het kind erbij zit? Voelen ze zich gehoord en begrepen? En heeft dit gesprek echt een positieve invloed op de ontwikkeling van het kind?” “Pas als je daar eerlijk antwoord op durft te geven,” zegt ze, “weet je of het beleid werkt, of dat het alleen goed klinkt op papier.”