Julia Osendarp Uncategorized Vandaag, 12:52

Leestijd: 12 minuten

Orthopedagoog Loes Waanders pleit voor ‘ontspannen ouderschap’, zo doe je dat volgens haar

Loes Waanders is moeder en orthopedagoog en moedigt aan tot meer ‘ontspannen ouderschap’. Wellicht dat je als ouder nu denkt: ‘Makkelijker gezegd dan gedaan’, maar ook als jouw kind moeilijk luistert, driftbuien heeft of andere uitdagingen vertoont, is er licht aan het einde van de tunnel. Waanders moedigt ouders aan om geregeld bij zichzelf stil te staan en wat losser om te gaan met het idee dat alles perfect moet zijn.

Waanders werkte, voordat ze zich richtte op kinderen en opvoeding, in de psychiatrie. Maar daar miste ze eigenlijk het stukje preventie. “De mensen die ik hielp, hadden structureel hulp nodig. Maar ik wilde iets betekenen in een eerder stadium. Zodat je wellicht iets voor kunt zijn. Daarom ben ik uiteindelijk orthopedagoog geworden.” Eerder spraken onze collega’s van Metro ook met sociaal pedagoog en therapeut Ard Nieuwenbroek over het feit dat meer kinderen burn-outverschijnselen vertonen.

In bovenstaande video zie en hoor je Loes Waanders over één zin die het ouderschap op verschillende momenten makkelijker kan maken.

Niet alleen focus op het kind, ook op de ouder

Een orthopedagoog richt zich veelal op het kind, maar Waanders doet dat net even anders. “Als een kind niet goed in zijn of haar vel zit, doet dat wat met de ouder en andersom. Ik wilde me niet alleen richten op het kind, maar ook op de ouder en de wisselwerking tussen die twee. Ik geloof namelijk dat je dan sneller tot de kern komt en dingen voor kunt zijn. Uit onderzoek weten we ook dat je niet alleen de focus op het kind moet leggen, maar ook de rol van de ouder mee moet nemen. Het gedrag van het kind kun je lang niet altijd veranderen en hoort ook soms gewoon bij de leeftijd. Waar je veel meer grip op hebt, is hoe jij daar als ouder mee omgaat.” 

Waanders is naast orthopedagoog ook moeder. Botst dat nooit? “Voor het overgrote deel heeft het een positieve invloed. Doordat ik zelf moeder ben, neem ik dat ook mee in mijn adviezen. Ik weet gewoon dat sommige dingen in de praktijk anders werken en ik kan daardoor meer nuance brengen. Daarnaast kan ik me als moeder goed inleven in andere ouders en de boel realistisch houden. Ik vind het namelijk ook belangrijk dat we meer dingen normaliseren binnen het ouderschap. Geen schermtijd is bijvoorbeeld een mooi streven, maar als je een huilend kind hebt of op vakantie bent, is het niet gek dat je soms andere keuzes maakt. Al betrap ik mezelf er ook op dat ik in een analyse-stand kan zitten in mijn eigen moederschap. Dan herinnert mijn partner me eraan dat ik dat weer los mag laten, want ik ben ook gewoon moeder.” 

Zweeds systeem voor ouderschap

De orthopedagoog woonde met haar gezin een poos in Zweden en volgens haar kunnen we in Nederland qua sommige pedagogische dingen, best wat van dat land leren. Waanders: “In Zweden is meer ondersteuning voor het gezin. Je hebt langer verlof, het verlof is gelijkwaardiger en de partner wordt ook gestimuleerd om dat verlof op te nemen. In Nederland moet je na drie maanden weer werken en in Zweden heb je samen 480 dagen verlof. Daarnaast starten kinderen later op de opvang en op de basisschool. Het eerste anderhalf jaar is nu eenmaal intens met een kind. Door slaapgebrek en andere uitdagingen van het ouderschap.”

Ze vervolgt: “Ook wordt in Zweden de kinderopvang zo goed als vergoed, zijn de klassen kleiner en is er veel onderwijs in de buitenlucht. Het Zweedse systeem sluit beter aan op de behoeftes van ouder en kind. In Nederland staat werk centraal en moet je het gezin daar omheen voegen. In Zweden werkt dat dus andersom: het gezin staat centraal en daar voegt de rest zich omheen. Is een kind ziek? Dan krijgt een ouder bijvoorbeeld verlof dat betaald wordt door de overheid, waardoor er ook minder druk op de werkgever is. Er ligt minder druk op de ouders. In die jonge fase met kinderen is er veel stress en genoeg druk. Dat ondersteunen ze in Zweden veel beter.” 

Worstelingen opvoeding

Wat betreft opvoeding ervaart iedere ouder worstelingen. Dat beaamt ook Waanders. “Veelvoorkomend zijn natuurlijk de zogenoemde tantrums of een kind dat niet luistert. Dat is universeel.” Ook ziet Waanders dat in deze tijd, vooral vrouwen, mentale druk ervaren. “Die druk komt doordat we meer uren zijn gaan werken. Maar de ondersteuningen zijn daar niet in meegegaan. Nog steeds voeren vrouwen meer zorg-, huishoudelijke- en andere onzichtbare taken uit. Dat zorgt voor meer druk bij de huidige generatie vrouwen en dat werkt ook door in de opvoeding, zoals meer stress, een korter lontje, onzekerheid of twijfels. Doe je het allemaal wel goed?”

Ze vervolgt: “We zijn namelijk steeds meer individueel gaan opvoeden. Van origine gebeurde opvoeden in groepsdynamiek. De buurt, familie en vrienden, hielpen daarin mee. Ook de mentale steun is minder: je ziet minder uitdagende momenten van een ander. Daarnaast zijn we geneigd om vooral de mooie dingen te bespreken. In plaats daarvan zouden we eerlijker moeten zijn over het realistische beeld waarbij kinderen ook niet slapen of keihard kunnen huilen.” 

Orthopedagoog Loes Waanders moedigt aan tot ontspannen ouder zijn

Die tantrum, die Waanders noemt, die laat menig ouder in een supermarkt of terras zich schamen of uit hun slof schieten. Hoe pak je het aan als een kind een driftbui krijgt? “Het ding is dat we dat als ouder gelijk willen oplossen. Een kind is boos en we proberen het kind af te leiden, raken gestrest of pakken het kind op en de tantrum wordt alleen maar erger. Maar het is belangrijk om te beseffen dat als een jong kindje een piek van boosheid ervaart, zeker bij 2- en 3-jarigen die hun emoties niet onder controle hebben, dat er bij hen niks binnenkomt. Daarom moedig ik aan om zelf even te kalmeren en het te laten gaan, mits dit veilig is voor kind en de omgeving.”

Waanders: “Dat is voor ouders soms lastig. Ze vrezen voor de reactie van een ander, denken dat zij het moeten weten of kunnen als ouder en willen de situatie snel oplossen. Maar daardoor escaleert de boosheid van het kind vaak sneller. Je kunt honderden opvoedtips op internet opzoeken, maar dat heeft pas zin als je zelf voldoende rust hebt om het toe te passen. Wat voel je? Stress, onzekerheid, boosheid? Kinderen voelen haarfijn aan wat jij voelt. En nee, dat is niet makkelijk en hoeft niet perfect. Helpende gedachtes kunnen dan fijn zijn, zoals: ‘Dit moment is lastig, maar gaat weer voorbij’. En trek je vooral niet te veel aan van een ander, ondanks bemoeienissen of opmerkingen. Check even bij jezelf in en leg de aandacht kort bij jezelf. Zodat je er daarna in rust voor je kind kunt zijn.”

Automatische reacties

Waanders schreef een boek, met de toepasselijke titel De ontspannen ouder. Volgens de orthopedagoog focussen veel opvoedboeken op het kind en staan daar tips in om gedrag te ‘fiksen’. “Maar veel gedrag is heel normaal bij een bepaalde leeftijd. Wat overigens niet betekent dat je geen grenzen hoeft te stellen als ouder. Maar de grootste mate van stress die we ervaren als ouder, is onze eigen stress. Als je daar meer grip op krijgt, heb je al 80 procent van de uitdaging te pakken. Als je meer rust hebt, kun je meer aan. Of dat nu op je werk is of bij een schreeuwpartij van je kind.”

De orthopedagoog legt uit dat sommige ouders automatische manieren van reageren hebben ontwikkeld door ervaringen uit hun eigen jeugd of een bepaalde overtuiging. “Leerde jij vroeger bijvoorbeeld ‘niet aanstellen en gewoon doorgaan’, dan voelt het nu misschien normaal om snel over emoties heen te stappen. Als je kind dan huilt of ergens mee zit, kun je merken dat je daar ongeduldig van wordt of dat je het snel wil oplossen. Het kan dan lastig zijn om je kind echt de ruimte te geven in zijn of haar gevoel. Juist omdat jij dat zelf nooit hebt geleerd.” Maar het is volgens Waanders nooit te laat om iets te leren. “De eerste stap is je hiervan bewust worden. Als je dit stap voor stap kunt bijsturen, zul je merken dat je meer vanuit ontspanning gaat reageren.”

‘Uit je plaat gaan’

Een ontspannen ouder worden, zit hem volgens de orthopedagoog niet in ‘meer doen’, maar in ‘minder doen’. “Schiet niet gelijk in de actie- en oplosmodus. Zoom even uit, bekijk je eigen reactie en ga bij jezelf te rade. Ben je moe? Heb je een rotgesprek gehad met je partner? Of is er stress op werk?” Volgens Waanders verandert het gedrag van een kind, als de ouder verandert. “Wij als volwassenen stralen iets uit. Dat kan non-verbaal, met een bepaalde toon of andere houding en kinderen pikken die signalen op en zijn daar gevoelig voor. Ook al ontken je zelf dat dit aan de orde is. Een kind begrenzen lukt pas als je zelf goed gereguleerd bent. Dat is een basisvoorwaarde.” 

En het overkomt iedere ouder ook weleens dat ze even niet zo gereguleerd zijn. Ja, mama of papa gaat ook weleens uit zijn of haar plaat. Waanders: “Vaak hebben ouders dan een schuldgevoel of geven ze een ander de schuld. Beide zijn niet effectief. Je wilt je kind niet meegeven dat je gaat schreeuwen als je stress hebt. Dus wat doe je dan? Pak voor jezelf weer even kort dat moment, en nee, dat hoeft geen meditatiesessie van een uur te zijn. Adem in en uit en probeer je gedachten om te zetten. Zelf zeg ik bijvoorbeeld tegen mijn kinderen: ‘Ik zit bijna in rood/oranje’. Ze weten dan dat mijn spanning oploopt. Doordat ik dit deel en laat zien wat ik doe, wordt dit automatisch een leermoment voor mijn kinderen. Kinderen leren namelijk voor meer dan 80 procent van dat wat we doen, in plaats van wat we zeggen.”

Sorry zeggen

Maar ook het herstel is belangrijk. “Je bent niet verloren als je boos hebt gereageerd of stond te schreeuwen. Die momenten zijn er ook. Imperfect ouderschap is namelijk goed voor een kind en helpt hen veerkracht te ontwikkelen.” Eerder vertelde ook psycholoog Coert Visser tegen Metro over veerkracht en hoe je tegenslag in je leven kunt benutten.

Waanders vervolgt: “Neem verantwoordelijkheid voor je reactie of gedrag. Zeg ‘sorry’ voor je gedrag, maar niet voor de grens die je stelt. ‘Ik schreeuwde te hard’, ‘ik pakte je te hard vast’ of ‘ik zag dat je schrok door mijn boze reactie’. Bied excuses aan voor wat je deed en de impact die het had op je kind. Daarmee leer je een kind ook dat het geen normale reactie is en herstel je de band en het vertrouwen.” 

Zelfreflectie

Ervaart de orthopedagoog zelf uitdagingen in haar moederschap? “Mensen zijn geneigd om te denken dat het allemaal vanzelf gaat bij ons thuis. Maar als ik druk ben met werk en mijn jonge jongens moet grootbrengen, zoek ik ook naar balans tussen opladen en er voor mijn kinderen zijn. Overigens ben ik ervan overtuigd dat je een leukere ouder bent als je jezelf oplaadt. Maar ik moet ook regelmatig bij mezelf inchecken en mezelf vragen of ik op de juiste koers zit.”

Een ontspannen ouder zijn, wellicht voelt dat niet voor iedere ouder even eenvoudig. Waanders benadrukt dat je achttien jaar de tijd hebt om dat te worden: “Je hoeft niet alles vandaag te weten. Je bent nooit te laat en kunt ieder moment besluiten om het anders te doen. Wat zorgt nu voor de meeste onrust? Breng dat in kaart en maak het helder. Heb je een kort lontje? Waar komt dat dan door? Reflecteer op jezelf en probeer stap voor stap het patroon te herkennen.” 

‘Perfecte ouders’ bestaan niet

Overigens benadrukt Waanders dat ‘perfecte ouders’ niet bestaan. Ze benoemt een aantal misvattingen over ouderschap. “De illusie dat je veel tijd móét investeren om een gelukkig kind te hebben. Het gaat veel meer over kwaliteit dan kwantiteit. Maak als ouder ook fouten. Van perfect doen, leert een kind namelijk niks. Laat je fouten als ouder zien, klungel wat aan en neem je kind daarin mee.” 

Ze vervolgt: “Te veel je best doen, gaat namelijk ten koste van de ouder. Dat zie je nog meer bij vrouwen, die alles aan de kant schuiven voor het kind. Maar je moet goed in je eigen energie zitten, dan profiteert ook het kind het meest. We moeten hulp durven vragen. We zijn namelijk meer gaan werken en zorgen, maar minder hulp gaan vragen.

En kinderen hebben ruimte voor emotie, maar ook grenzen nodig. Grenzen zijn namelijk een vorm van veiligheid. Tegenwoordig is er een duidelijke verschuiving van autoritair naar verbindend opvoeden. Ouders willen ruimte geven aan emoties en inspraak, maar worstelen vaak met de balans. Hoe blijf je in verbinding én bied je duidelijkheid? Te veel vrijheid voelt voor kinderen net zo onveilig als te veel controle. Liefdevolle grenzen geven rust, houvast en ruimte om te ontwikkelen.” 

Opsteker voor ouders bij opvoeden

En voor alle ouders die wellicht even door de bomen het bos niet zien, heeft Waanders nog een opsteker: “Vertrouw op jezelf, ook al is dat soms lastig. Accepteer en ervaar dat je het soms niet goed doet, daar leer je van. Laat de strenge toon los en al doende leert men. Oordeel daarin minder naar jezelf. Er zijn tegenwoordig heel veel coaches, goeroes en opvoedtips, maar mocht je hulp of inspiratie nodig hebben, raad ik aan om een gecertificeerd therapeut in te schakelen. Zoek niet continu naar oplossingen, doe soms ook gewoon even niets. Vaak komt dan het antwoord wel. En praat met vrienden, collega’s en familie eerlijk over ouderschap. Het delen van eerlijke ervaringen, werkt ook als buffer tegen stress. Daar hebben we veel meer aan dan allerlei opvoedgoeroes en ‘fiks je kind’-tips.” 

Weg met het geplande leven: zo krijg je spontaniteit terug als moeder volgens oudercoach