Wilma Groothuis School Vandaag, 10:28

Leestijd: 4 minuten

Heeft je kind nog geen zin in school? Dan zijn startgesprekken juist belangrijk, volgens onderwijsexpert

Niet ieder kind stapt met sprankelende ogen het lokaal binnen. ‘Ik wil niet’, ‘School is stom’ of een diepe zucht bij het vooruitzicht van volle dagen en stapels schriften. Heel normaal: zes weken vrijheid voorbij en dan hup, weer met 25 kinderen in een klas.

Juist daarom zijn de startgesprekken in de eerste weken zo belangrijk, volgens Marieke Ligtenberg, al ruim 30 jaar werkzaam in het onderwijs. Het is dé kans om samen, als ouder, kind en leerkracht, de toon te zetten voor het jaar.

Startgesprekken: meer dan een formaliteit

Marieke: “De term klinkt helder, maar elke school vult het anders in. Soms is het een kennismaking, soms
gaat het over doelen, vaak ligt de nadruk op sociaal-emotioneel welzijn. Geen afvinklijstjes, maar echte aandacht voor het kind. Kinderen die zich gezien voelen, krijgen vertrouwen en soms ineens wél zin in school. Precies daarom is voorbereiding zo belangrijk. In tien minuten kan de toon voor het hele jaar worden gezet.

Een voorbeeld dat me bijbleef: als nieuwe leerkracht sprak ik de vader van een meisje dat moeite had met rekenen. Ik zei: ‘Laten we bij het startgesprek samen kijken hoe we dit jaar fijn vormgeven.’ Diezelfde avond stuurde haar moeder een lange mail. Geen aanval, wel frustratie: altijd ging het over wat er níet lukte. ‘Wie ziet mijn kind nu echt?’ schreef ze. Dat raakte me. Ik besloot eerst naar haar verhaal te luisteren.

Daarna vroeg ik het meisje zelf tijdens een wandeling: ‘Hoe kijk jij naar dit jaar? Wat heb jij nodig?’ Ze vertelde eerlijk wat ze had meegemaakt. Vanaf dat moment wist ze dat haar stem telde. Sindsdien weet ik: een startgesprek hoeft niet altijd aan tafel. Het kan ook op een manier die beter bij een kind past.

Het verschil maken met het startgesprek

Veel ouders laten het gesprek over zich heen komen. Toch kun je met een paar eenvoudige stappen veel verschil maken.

1. Vraag vooraf naar de insteek

Weet of het vooral kennismaken is, doelen stellen of ruimte voor eigen inbreng. Zo kun je beter afstemmen.

2. Bereid samen iets voor

Vraag: ‘Wat wil jij dat je juf of meester van je weet?’ Eén zin van je kind kan het gesprek openen.

3. Gebruik ja/nee-vragen

Veel kinderen vinden dit fijner dan open vragen. Het geeft houvast en in hun reactie zie je vaak al waar het echt om draait.

4. Zie het gesprek als begin, niet eindpunt

Vraag hoe en wanneer er een vervolg komt. Zo voorkom je dat het bij die ene tien minuten blijft.

5. Wees partners

Jij kent je kind, de leerkracht brengt vakkennis en je kind zelf weet vaak verrassend goed wat werkt.

Soms is het simpel

Ik herinner me een jongen uit groep 4 die schuchter met zijn moeder binnenkwam. In de klas was hij altijd aanwezig, maar nu schoof hij ongemakkelijk op zijn stoel. Zijn moeder moedigde hem aan: ‘Zeg maar hoor, de juf bijt niet.’ Toen ik eenvoudige ja/nee-vragen stelde, bleek dat hij een rekenboekje miste. Binnen vijf minuten lag het op tafel. De volgende dag kon hij met vertrouwen beginnen. Soms is het écht zo simpel.

Ik heb ook nog drie tips voor kinderen:

1. Jouw stem mag gehoord worden, ook als je het spannend vindt. Eén zin kan al verschil maken.

2. Vertel wat voor jou werkt. Misschien werk je liever staand of vind je het lastig om lang stil te zitten.

3. Zeg wat jij belangrijk vindt. Misschien wil je meer muziek maken of vaker je mening geven. Dat is net zo waardevol als rekenen of taal.

Waarom dit ertoe doet

Een startgesprek is méér dan een formaliteit. Het legt de basis voor vertrouwen. Als ouder, kind en leerkracht elkaar echt zien, ontstaat er rust en motivatie. Een kind dat zich gehoord weet, durft later in het jaar vaker zijn stem te laten horen.

Zoals J/M Ouders eerder schreef in Hoe bereid je je kind voor op de start van een nieuwe school spelen emoties een grote rol bij een nieuwe start. Ook in Dit kun je doen als jouw zoon of dochter opkijkt tegen de eerste schooldag wordt benadrukt hoe belangrijk het is dat kinderen zich veilig en gezien voelen.
Een kind dat zich gehoord voelt, start het jaar met vertrouwen. En dat is misschien wel belangrijker dan welke leerdoelen dan ook.”

Marieke Ligtenberg is onderwijskundige en oprichter van Lumen Education. Ze begeleidt onderwijsprofessionals en ouders in wezenlijke (school)ontwikkeling.

Tips voor een fijne eerste schooldag (voor jou en je kind)