Loth van Veen Columns Vandaag, 09:02

Leestijd: 4 minuten

Waarom december in Zweden zóveel relaxter is (en wat wij daarvan kunnen leren)

Loth van Veen (40) is moeder van Pepijn (9), Stach (7) en Teun (5). Ze woont sinds de zomer van 2024 in Zweden waar ze samen met haar man Thomas een oud huis in het bos renoveert. Loth is docente, zelfstandig ondernemer en ze verkent het Zweedse onderwijs en de Zweedse manier van opvoeden. Ze schrijft iedere maand over wat haar opvalt en deze week gaat het over december in Zweden.

“Het was 22.00 uur ’s avonds en ik liep met een snoeischaar de tuin in. Op zoek naar iets wat door kon gaan voor kerstgroen. De volgende dag zouden er kerststukjes gemaakt worden op school en dat we een tasje met alle benodigdheden mee moest geven, was me in alle decemberdrukte even ontschoten.

In Zweden geen inschrijflijsten op school

Hier in Zweden hangen er geen inschrijflijsten voor knakworstjes en fruitspiesjes voor het kerstdiner op de deuren van het klaslokaal. Er komen ook geen rommelpieten ’s nachts de klas overhoophalen en er zijn geen afwijkende schooltijden in het decemberrooster. Hoewel de Zweden natuurlijk ook hun verplichtingen en afrondende activiteiten hebben, lijkt er hier minder sprake van decemberstress.

Hoe geven de Zweden de decemberperiode vorm?

Advent

Sint Maarten wordt in Zweden lang niet overal gevierd en Sinterklaas slaat Zweden over, waardoor de ‘första advent’ (de eerste zondag van de adventsperiode) het startpunt van de feestdagen is. Dit is de dag waarop de kerstversiering tevoorschijn gehaald wordt en het huis wordt versierd met lichtjes. Heel welkom nu de dagen zo kort zijn! Het aansteken van de eerste adventskaars is in veel gezinnen en op school een belangrijk moment: vanaf nu wordt er afgeteld richting kerst.

Julkalendern

De julkalendern is een belangrijke traditie in Zweden. Van 1 tot en met 24 december verschijnt er dagelijks een aflevering op televisie, gemaakt door de publieke omroep. Ieder jaar wordt er een nieuw verhaal gemaakt. Er wordt massaal naar gekeken door kinderen en volwassenen en op school is dit ook dagelijks onderwerp van gesprek.

Dit jaar gaat de elfjarige Clint opzoek naar zijn vader, die een paar jaar geleden op kerstavond spoorloos verdwenen is. Op zijn kamer vindt hij een apparaat waarmee het mogelijk is om door de tijd te reizen. Al gauw ziet hij op die manier zijn vader in een ver verleden. Kan hij zijn vader terughalen naar 2025? Op die vraag vinden de Zweden waarschijnlijk vlak voor de 24^e het antwoord…

Kerstmarkten

De Zweden zijn dol op kerstmarkten. Al vanaf eind november worden er ieder weekend overal grote en kleine kerstmarkten georganiseerd. De markten zien er precies zo uit zoals je denkt: veel lichtjes en vuurtjes, kerstversiering, glögg (een soort Zweedse glühwein), er worden handgemaakte spulletjes verkocht en er klinken kerstliedjes. Je kunt er zo een kerstige feelgoodfilm opnemen!

Lucia

Op 13 december wordt Lucia gevierd, het feest van het licht. Ook dit is hard nodig, in de donkerste periode van het jaar… De naamgever, Sint Lucia, bracht verhalen van licht en hoop. Overal worden kaarsen gebrand en Sint Lucia liederen gezongen. Traditiegetrouw worden er gele (zonnige!) ‘lussekatter’ (safraanbroodjes) gegeten.

Kerst op school

Ook op school worden extra lichtjes en kerstversieringen opgehangen. Tijdens een van de laatste schooldagen voor de vakantie is er geen gewone lunch, maar een julbord. Dit is een soort kerstbuffet met een vaste selectie van gerechten, zoals haring, gehaktballetjes, een kerstham, aardappelgerechten, knäckebröd en wat zoete gerechten.

In de aanloop naar kerst kun je in alle restaurants (zelfs bij Ikea!) al julbord eten. En op kerstavond eet men thuis… jawel, alweer julbord. (Het julbord is overigens hetzelfde als het påskbord (het paasbuffet) en het buffet dat tijdens midzomer gegeten wordt…!

Kerstavond

Kerstavond is het hoogtepunt van het kerstfeest. De meeste Zweedse gezinnen verzamelen om 15.00 uur voor de televisie… om naar Donald Duck te kijken. Echt. Het is een uitzending uit de jaren zestig, die ieder jaar opnieuw uitgezonden wordt. Een compilatie van allerlei oude Disneyfilmpjes. Ieder jaar precies hetzelfde, enkel wat tussenstukjes worden gewijzigd. Voor miljoenen Zweden is deze onveranderlijke traditie de start van de kerstviering.

Daarna komt ‘Tomte’ hopelijk nog even langs om cadeautjes te brengen. Dit is een soort mix van de kerstman zoals wij die kennen en een kabouterachtigfiguur.

Het dagelijkse ritme blijft behouden

Het is opvallend hoe het dagelijkse ritme hier ook in de decemberperiode behouden blijft. Geen afwijkende schooltijden, geen volle programma’s, geen overdaad aan extra activiteiten. En dus: geen stuiterende kinderen die moeten schakelen tussen feestmodus en gewone schooldagen. Het loopt grotendeels door zoals altijd. En juist daarom vallen de kleine, jaarlijks terugkerende rituelen in deze periode van het jaar zo mooi op. Ze geven de decemberperiode structuur, houvast en betekenis. Misschien niet zo groots en meeslepend, maar ‘mysig’ (knus) is het wel.

God jul! (Vrolijk kerstfeest!)”

Verbonden expert

Loth van Veen

Docente en auteur

Loth is docente, auteur, eigenaar van Intermijn en moeder van Pepijn (9), Stach (7) en Teun (5). Loth is opgeleid als docent en gaf jarenlang les in het voortgezet onderwijs en het hbo. Sinds de zomer van 2024 woont Loth met haar gezin in Zweden. Ze renoveert daar een oud huis en verkent het onderwijs in Scandinavië. »

• Waarom december in Zweden zóveel relaxter is (en wat wij daarvan kunnen leren)
• Column Loth (40) in Zweden: Wat Nederlandse scholen kunnen leren van de Zweden
• Column Loth in Zweden: ‘Waarom Zweden veel minder prestatiedruk kent dan Nederland’