Julia van Buuren Opvoeden 25 jan 2024, 11:00

Leestijd: 4 minuten

Durf te vragen: mijn dochter (14) snijdt zichzelf, hoe ga ik hiermee om?

In de rubriek ‘Durf te vragen’ bespreken we elke week een opvoedvraag van een ouder die hij of zij zelf niet durft te stellen.

Deze week: “Ik ben erachter gekomen dat mijn veertienjarige dochter zichzelf snijdt. Ik schrok hier erg van en ik weet niet zo goed hoe ik hier mee om moet gaan. Ze is autistisch en onze communicatie verloopt vaak al niet zo goed. Wat moet ik doen?”

Zelfbeschadiging aan het bovenbeen

Leonie Schmale is een professionele jeugd- en gezinscoach met daarnaast een eigen praktijk voor leefstijlcoaching. Ze biedt gezinnen ondersteuning bij hulpvragen met betrekking tot ASS (Autisme Spectrum Stoornis), of gedragsondersteuningen. De hulpvraag betreft vaak de jongere (veelal tussen de twaalf en 21 jaar) maar is zowel gericht op de ouders.

“In mijn vakgebied krijgen we zeker wel eens te maken met jongeren die automutileren, ook wel zelfbeschadiging genoemd. Dit kan bijvoorbeeld gaan om snijden, krassen of branden”, vertelt Schmale. Dit komt voor bij alle genders.

“Het valt de laatste tijd op dat, door de mode, de plekken van beschadiging veranderen en zich verplaatsen. In plaats van hun bovenarm, snijden jongeren nu vaker aan de binnenkant van hun bovenbenen omdat het dan minder snel zichtbaar is”, vertelt Schmale.

Groot taboe

Op zelfbeschadiging hangt een groot taboe en het is volgens haar heel belangrijk om dit taboe te doorbreken. “Vaak durven jongeren het niet te vertellen aan hun ouders en komen ze er toevallig of zelfs helemaal niet achter. Ze dragen vaak lange truien en zeggen dat ze het altijd koud hebben”, benoemt Schmale. Dit komt ook omdat ouders vaak hun puberkinderen niet meer naakt zien omdat pubers dit niet meer prettig vinden.

“Het is onderdeel van onze werkwijze dat men de vragen betreft automutilatie en zelfmoord altijd stelt. Ik probeer dit zo relaxed mogelijk te brengen om te laten zien dat het oké is om hierover te praten”, vertelt Schmale.

Emoties begrijpen door te snijden

“Ik houd het altijd transparant en laat weten dat het niet erg is. Het kan voor de jongere namelijk een manier zijn om met zijn of haar emoties om te gaan. Emoties zijn niet rationeel en grijpbaar en het is daardoor moeilijk voor iemand op het spectrum, om hier mee om te gaan. Wanneer je jezelf pijn doet, de pijn voelt en bloed ziet, is dat wel herkenbaar en kan het kortdurend veilig voelen”, legt Schmale uit. Op deze manier probeert de jongere zijn of haar emoties te begrijpen en rust in het hoofd te creëren, omdat het soms allemaal te veel wordt. “Dit komt vaker voor in de pubertijd, maar bij jongeren die onder andere weinig structuur hebben, een ongezonde hoeveelheid stress ervaren of leven in onveilige onvoorspelbare omgevingen, is de kans nog groter”, zegt Schmale.

Veilig voelen

Het allerbelangrijkste is dat het meisje zich veilig voelt en kan en mag praten over wat ze voelt. “Ik vind het zelf heel belangrijk om een vertrouwensband op te bouwen zodat mijn cliënten zich vrij voelen om alles te bespreken. En dit is voor een ouder ook belangrijk”, zegt Schmale. Ze raadt ouders aan om erover te praten en te bespreken wat er aan de hand is. “Vraag bijvoorbeeld waar ze zichzelf pijn doet en of ze het goed verzorgd. Op deze manier laat je zien dat het niet eng of erg is om erover te praten”, benoemt Schmale. Ook wanneer je kind erg stil is, veel op zijn of haar kamer zit of je hem of haar vaker hoort huilen, is het goed om een gesprek te openen. Deze signalen kunnen er op wijzen dat er iets aan de hand is, en dat de jongere mogelijk aan zelfbeschadiging doet.

Desalniettemin is ieder kind anders en geeft ieder kind ook andere signalen af. Het is vooral belangrijk dat je een open gesprek aangaat zonder oordeel.

Vaak schrikken ouders wanneer ze erachter komen dat hun kind zichzelf beschadigd. “Dit is natuurlijk helemaal niet gek en ik vind het juist goed om te zien dat ouders het serieus nemen en betrokken zijn”, vertel Schmale. Wanneer je kind alles voor zichzelf houdt wordt het probleem steeds groter, maar wanneer het besproken mag worden kan er ook een oplossing worden gezocht. Als het meisje leert aan te geven dat haar emoties haar te veel worden in plaats van hier naar te handelen, weet je dat je er als ouder in geslaagd bent om een veilige ruimte te creëren voor je kind.

Psycholoog inschakelen

Volgens Schmale is het wel verstandig om een psycholoog in te schakelen. “Ik signaleer als ‘begeleider’ en verwijs door naar een behandelaar. Maar er is altijd een onderliggend probleem waarom iemand zichzelf beschadigd, hier kan een psycholoog zeker bij helpen”, concludeert ze.

Mijn kind heeft woedeaanvallen, wat kan ik doen? Kinderpsycholoog geeft advies