Laurien Bleeker Opvoeden 6 nov 2022, 11:22

Leestijd: 4 minuten

Eenvoudige manieren die écht werken om grenzen te stellen, volgens een expert

In de online serie Opgevoed staat netjes op NPO Start bespreekt ontwikkelingspsycholoog en gezinstherapeut Steven Pont opvoedissues die je aan het denken zetten. Daarbij pakt hij korte fragmenten uit het programma Hoe gaat dat bij jullie thuis?. Deze keer bespreekt Pont het thema: grenzen stellen.

Grenzen stellen is nodig bij elk kind. Structuur en grenzen geven kinderen vertrouwen en verantwoordelijkheden. Zodat ze later zelf op eigen benen kunnen staan. Straffen is niet hetzelfde als grenzen aanleren, zo wordt uitgelegd in deze aflevering van Opgevoed staat netjes. Op een eenvoudige manier legt de gezinstherapeut het verschil tussen straffen en grenzen stellen uit.

Zoals eerder geschreven is gezinstherapeut Steven Pont niet voor het geven van straf. Wél is het noodzaak om je kind te sturen. Te ondersteunen bij het opgroeien en het maken van keuzes. Straffen en grenzen stellen wordt nogal eens door elkaar gehaald. Maar straffen staat los van het stellen van grenzen. Je kan je kind namelijk heel goed grenzen aanleren zonder straf te geven. Pont legt uit hoe je dat doet.

Het verschil tussen straffen en grenzen stellen

Eerst geeft hij een simpel voorbeeld van het verschil tussen straffen en grenzen stellen. Zo legt hij uit: “Straffen heeft meer te maken met africhten dan met opvoeden. Honden richten we af en kinderen voeden we op. Kinderen kunnen hun inzicht namelijk ontwikkelen. Waarom kan iets wel en niet. Wat is de oorzaak van het gevolg. Bij een hond kan dat niet. Die begrijpt niet waarom hij ergens niet mag poepen. Dat leert hij pas als we hem een paar keer straffen. Bij kinderen kunnen we uitleg en inzichten geven.”

Wil je toch je kind corrigeren, dan is het volgens Pont belangrijk om uit te leggen waarom het straf krijgt. Vaak weten kinderen namelijk helemaal niet waarom ze straf hebben en dan schiet je je doel voorbij, zo vertelt hij. Kinderen leggen geen verband tussen hun gedrag en straf. Helemaal niet als die straf niets met hun gedrag te maken heeft.

Nog een voorbeeld over het verschil tussen straffen en grenzen stellen

Stel je kind is brutaal geweest tegen de buurman en moet als straf die avond de afwas doen. Daar ligt geen verband. Geef je in plaats van straf een natuurlijke consequentie (een logisch gevolg), dan leert je kind via jou zijn of haar gedrag te reguleren. Een logisch gevolg kan in dit geval zijn: ga het zelf weer goedmaken met de buurman. Daar leert je kind echt iets van, namelijk dat je moet oplossen wat je zelf hebt veroorzaakt.

Drie manieren die echt werken om grenzen te stellen

In de praktijk kan je op drie manieren te werk gaan volgens Pont. Hij zegt er wel bij dat dit intensief is en dus een stuk moeilijker dan boos worden en tegen je kind schreeuwen dat het naar zijn of haar kamer moet. Maar, op de lange termijn zal je er profijt van hebben en je kind al helemaal. Van straf leert je kind op korte termijn misschien door angst (omdat jij boos wordt) dat het iets fout heeft gedaan, maar door deze tips toe te passen groeit je kind op in een veilige omgeving waarin het zichzelf kan ontwikkelen. En dus kan leren van het maken van fouten.

De drie manieren kan je door elkaar gebruiken.

Manier 1: je loopt voor je kind

Bij deze manier bepaal jij de grenzen. We doen dit wel en dat niet, jij bent hierin de leider. Vaak als iets nieuw is, loop je (figuurlijk) voor je kind. Van tevoren leg je uit wat je van je kind verwacht, dit voorkomt dat je later moet corrigeren.

Manier 2: je loopt naast je kind

Bij deze manier geef je je kind wat meer inspraak in de keuzes die jullie gaan maken. Dit kan je doen als je kind wat meer vrijheid aankan in de bepaalde situatie. Je begeleid je kind als het ware en stuurt bij waar nodig.

Manier 3: je loopt achter je kind

Bij manier drie geef je je kind het vertrouwen dat het iets alleen kan. Je heeft een hoge mate van vrijheid en verantwoordelijkheid, dit moet je kind wel kunnen dragen, zo legt Pont uit. “Kinderen zijn wezens die hun gedrag niet goed kunnen sturen, ze zijn impulsief. Ouders zijn er om dat gedrag te helpen reguleren, te steunen.”

Ook legt Pont uit dat kinderen houden van duidelijke taal, want dit begrijpen ze. En, herhalen werkt: “Opvoeden is herhalen”, zegt Pont. Hij geeft nog een laatste tip aan ouders: zorg voor een ontspannen lijf. Uit een gespannen lijf komen niet de juiste woorden of ga je misschien wel schreeuwen. Blijf je zelf rustig, dan wordt je kind ook als vanzelf weer rustig.

Je puber straffen: hoe doe je dat op een verantwoorde en werkende manier?