Lisette Gerbrands Opvoedadviezen Vandaag, 11:03

Leestijd: 4 minuten

Kinderfysio Hanneke Poot over de waarde van klusjes in huis: ‘Afwassen is les in rekenen en motoriek’

Je kind de afwas laten doen, de was ophangen of zelf de tafel laten dekken. Voor ouders klinkt het vaak als extra werk. Het gaat trager, niet altijd netjes en soms levert het een natte vlek of een kapot glas op. Maar volgens kinderfysiotherapeut Hanneke Poot-van der Windt zijn huishoudelijke klusjes juist de momenten waarop kinderen het meest leren. “Elke dag liggen er kansen voor motoriek, rekenen en zelfvertrouwen. Alleen moeten we die wel durven benutten.”

Meer dan een natte theedoek

“Afwassen wordt tegenwoordig bijna niet meer gedaan,” vertelt Hanneke. “Bijna ieder huishouden heeft een vaatwasser. Maar juist dat simpele afwasmoment kan zó leerzaam zijn.” Kinderen ontdekken tijdens het afwassen meer dan ouders vaak doorhebben. Ze herkennen vormen zoals een rond bord, een rechthoekig dienblad en een vierkant bakje. Ze maken kennis met materialen als glas, porselein en plastic. Ook leren ze ordenen: eerst de glazen, dan de borden. “Die structuur is precies de vaardigheid die later nodig is bij schrijven en rekenen,” zegt Hanneke.

Daarnaast is de afwas een oefening in natuurkunde: wat blijft drijven en wat zinkt? Wat voelt glad of ruw, warm of koud? Zelfs het uitwringen van een vaatdoekje heeft nut. “Daarmee train je de pengreep. Zonder dat je het doorhebt, bereid je een kind zo voor op leren schrijven.” En er is nog een onverwacht voordeel: het gesprek. “Tijdens het afwassen ontstaan vaak de mooiste gesprekken. Kinderen voelen zich gehoord en c met hun ouders.”

Natuurkunde en mini-puzzels

Niet alleen de afwas is een schatkamer voor ontwikkeling. Ook het ophangen van de was zit vol leermomenten. “Het vraagt schouderbewegingen, fijne motoriek door de wasknijpers én inzicht in sorteren en meten,” legt Hanneke uit. “Een nat washandje is zwaarder dan een droge doek. En dat een trui sneller droogt als je hem breed uithangt, dat is pure natuurkunde.”

Die ervaringen zijn cruciaal. “Kinderen die dit soort dingen nooit zelf meemaken, hebben later vaak meer moeite met vakken als natuurkunde en rekenen. Ze missen de praktijkervaring die abstracte kennis begrijpelijk maakt.”

Huishoudelijke taken zijn ook ideaal om probleemoplossend vermogen en concentratie te trainen. “Laat een kleuter de was ophangen en vraag: hoe ga je dit aanpakken? Welke knijper gebruik je? Kinderen vinden dat geweldig. Het zijn mini-puzzels die ze met hun handen oplossen. Ze worden uitgedaagd om logisch te denken én gefocust te werken.”

Verborgen lessen bij dagelijkse taken

Volgens Hanneke zitten bijna alle huishoudelijke taken boordevol leermomenten. Bij het aankleden leert een kind de volgorde, eerst de onderbroek dan pas de broek, maar ook begrippen als groot en klein. Tijdens het opruimen ontdekken ze hoe je sorteert en telt, en dat zijn pure rekenoefeningen. Het tafeldekken is wiskunde in de praktijk, want hoeveel borden en messen zijn er nodig? Zelfs buiten helpen, zoals bladeren vegen of plantjes water geven, prikkelt motoriek én nieuwsgierigheid naar de natuur. “Voor ouders voelt het misschien als karweitjes die gedaan móeten worden. Voor kinderen zijn het spelmomenten waarin ze leren, ontdekken en groeien,” benadrukt Hanneke.

Deel uitmaken van het gezin

De voordelen zijn vooral cognitief en motorisch, maar ook een klein beetje sociaal-emotioneel. “Kinderen voelen zich deel van het gezin als ze mogen meehelpen. Vooral pubers hebben dat hard nodig,” zegt Hanneke. “Ze worstelen vaak met verbondenheid, maar verantwoordelijkheid zoals de tafel dekken of de was ophangen, geeft ze het gevoel dat ze ertoe doen. Jonge kinderen begrijpen misschien nog niet helemaal wat ‘dankjewel’ betekent, maar ze voelen wél dat hun bijdrage belangrijk is. Dat geeft zelfvertrouwen.”

Balans tussen begeleiden en loslaten

Veel ouders vinden het lastig om hun kind écht te laten helpen, omdat het meer rommel of tijd kost. Maar volgens Hanneke is dat precies de bedoeling. “Bij een dreumes gaat het om ontdekken. Geef een bak water en laat ze spetteren, dat ís al een soort afwas. Vanaf peuterleeftijd bouw je stapjes op: samen een kopje afwassen of een doek uitwringen. Verwacht niet dat het perfect gaat. Er kan iets vallen of een vlek ontstaan, maar ook dát zijn leermomenten. Het gaat om het proces, niet om het eindresultaat.” Haar advies aan ouders? “Niet steeds waarschuwen met ‘kijk uit’ of ‘laat niet vallen’. Zorg voor een omgeving die tegen een stootje kan en laat kinderen ervaren wat er gebeurt. Juist dat vertrouwen helpt ze groeien.”

Cruciale ontwikkelingsmomenten

Veel ouders nemen huishoudelijke taken over omdat het sneller gaat, of besteden ze uit. Hanneke ziet daar een risico. “Door kinderen uit te sluiten van deze dagelijkse bezigheden, ontneem je ze cruciale ontwikkelingsmomenten. Je hoeft er geen apart lesprogramma voor te maken, het zit gewoon in je huishouden. Geef kinderen die kans, want al die kleine momenten samen maken een groot verschil.”