Stefanie Hollaar Ouderschap Gisteren, 11:03

Leestijd: 2 minuten

Onderzoeker Vera de Bel duikt in het nieuwe gezin: ‘Kinderen hebben zes of zelfs acht grootouders’

Waar je vroeger vier grootouders had, groeien kinderen tegenwoordig steeds vaker op met zes of zelfs acht opa’s en oma’s. Een gevolg van scheidingen én nieuwe liefdes van hun (groot)ouders.

Vera de Bel, universitair docent aan de Rijksuniversiteit Groningen en moeder van een zoontje van zes maanden, onderzoekt hoe die complexe familiebanden functioneren. “We weten dat grootouders belangrijk zijn voor het welzijn van gezinnen. Maar wat gebeurt er als die groep verdubbelt?”

Van traditionele families naar een netwerk vol schakels

“In de jaren 90 piekte het aantal echtscheidingen in Nederland. Nu, decennia later, zijn veel van die ouders opnieuw getrouwd of hebben ze langdurige relaties. Hun inmiddels volwassen kinderen krijgen zelf ook kinderen. Zo ontstaan families met vier biologische grootouders én extra stiefgrootouders. Die klassieke verdeling van twee opa’s en twee oma’s klopt voor veel kinderen niet meer. We zien een fundamentele verschuiving in hoe gezinnen eruitzien.

Meer liefde of meer druk?

In mijn onderzoek richt ik mij op twee structurele vraagstukken binnen samengestelde families. Aan de ene kant kan de uitbreiding van het grootouderbestand positief zijn. Het kan meer vreugde brengen: meer mensen die van je kind houden en meer oppasmogelijkheden. Maar er is ook een keerzijde. Met meer grootouders is het misschien lastiger om aan de verwachtingen te voldoen. Denk aan wie er klaarstaat voor mantelzorg of hoe je je tijd verdeelt rondom de feestdagen.

Een kwetsbare rol voor stiefgrootouders

Ik kijk ook naar de competitie tussen grootouders en stiefgrootouders. Wie mag zich opa of oma noemen en wie mag daadwerkelijk de grootouderrol vervullen? Ouders van jonge kinderen kunnen in een loyaliteitsconflict terechtkomen, omdat ze alle grootouderfiguren recht willen doen. Daarnaast onderzoek ik wat er gebeurt als een stiefgrootouder de biologische grootouder overleeft. Blijft die relatie dan bestaan of verschuift de loyaliteit? Dat zou kunnen wijzen op een kwetsbare positie van de stiefgrootouder binnen het familiesysteem.

Gegevens verzamelen

Om mijn vragen te beantwoorden, gebruik ik gegevens van het CBS en zet ik een vragenlijst uit onder ouders. Ik wil weten hoe volwassen kinderen de rol van stiefgrootouders ervaren. Voor kinderen zijn die acht grootouders misschien vanzelfsprekend, maar voor ouders en stiefgrootouders spelen gevoeligheden mee: wie voelt zich buitengesloten, wie wil juist meer betrokken zijn? Zelfs iets simpels als een oppasdag kan ineens een politieke keuze worden.

Persoonlijk én wetenschappelijk raakvlak

Het onderwerp raakt mij ook persoonlijk. Mijn eigen zoontje heeft zes grootouders. Het is gezellig én handig, want er is altijd oppas. Maar het vraagt ook organisatie. Feestdagen worden snel logistieke puzzels. Met mijn onderzoek wil ik dan ook meer inzicht geven in wat samengestelde families nodig hebben om goed te functioneren. Familie is geen vast gegeven meer, maar een netwerk in beweging. Daar moeten we als samenleving iets mee.”

Lees ook: Waarom de band tussen grootouders en kleinkinderen voor beiden gezond is