Laura Saija Mentale gezondheid 8 sep 2023, 12:45

Leestijd: 3 minuten

Kwart van de kinderen groeit op met ouder met stoornis of verslaving

Veel kinderen groeien op in gezinnen waarin één of beide ouders te maken hebben met een psychische aandoening of een verslavingsprobleem met drugs of alcohol.

Deze kinderen, die vaak worden aangeduid als KOPP/KOV (Kinderen van Ouders met Psychische Problemen/Kinderen van Ouders met Verslavingsproblemen). Ze lopen een verhoogd risico om op latere leeftijd zelf psychische problemen te ontwikkelen.

KOPP/KOV-gezin

Uit recente berekeningen van het Trimbos-instituut blijkt dat momenteel meer dan 25 procent van de kinderen die thuis wonen in Nederland opgroeit in een KOPP/KOV-gezin.

Vorig jaar werd vastgesteld dat maar liefst 3,3 miljoen Nederlanders te maken hebben met een psychische aandoening. Nu schat het Trimbos-instituut dat er in Nederland ongeveer 671.000 ouders zijn die kampen met een psychische aandoening en/of middelenstoornis.

Psychische aandoeningen en verslaving

Circa 900 duizend kinderen onder de 18 jaar groeien in Nederland op in gezinnen waar een ouder te maken heeft met een psychische aandoening en/of een verslavingsprobleem. Dit betekent dat meer dan een kwart, namelijk 27,9 procent, van alle kinderen die thuis wonen, een ouder heeft met een psychisch probleem of een verslaving.

Deze cijfers hebben betrekking op ouders met specifieke psychische aandoeningen, waaronder stemmingsstoornissen (zoals depressie), angststoornissen, ADHD, en/of drugs- of alcoholstoornissen. Om de cijfers meer te richten op kinderen van ouders met een aanzienlijk zwaardere ziektelast, zijn specifieke fobieën en milde middelenstoornissen niet inbegrepen in de telling.

Andere psychische aandoeningen, zoals borderline persoonlijkheidsstoornis, schizofrenie of eetstoornissen (zoals anorexia), zijn niet opgenomen in de studie waarop deze cijfers zijn gebaseerd.

Schuldgevoel en schaamte

Volgens Anouk de Gee, Projectleider KOPP/KOV Mentale gezondheid & Preventie bij het Trimbos-instituut, is het moeilijk om deze ouders en kinderen te bereiken. “Schuldgevoel speelt een rol, maar ook schaamte. Zowel bij de ouders als bij de kinderen.

“Ook zijn er veel angsten bij ouders. Ze zijn bijvoorbeeld bang dat kinderen uit huis geplaatst worden. Ook zijn jonge kinderen vaak nog niet bewust van de situatie, omdat het voor hen normaal is. Zij zullen dus niet snel zelf de stap zetten om hulp te vragen, want dit komt helemaal niet bij ze op”, vertelt ze.

Waar krijgen kinderen uit een KOPP/KOV-gezin dagelijks mee te maken?

Naast minderjarige KOPP/KOV (0-18 jaar) zijn er ook volwassenen, zowel jong als oud, die opgroeien of opgegroeid zijn met ouders die te kampen hebben met psychische of verslavingsproblemen. Zowel KOPP/KOV als volwassenen kunnen in hun thuissituatie geconfronteerd worden met de volgende uitdagingen.

• onvoorspelbaar gedrag van de ouder of soms onveilige situaties
• minder emotionele ondersteuning op leuke én moeilijke momenten
• veel taken in het huis overnemen die niet passen bij hun leeftijd
• zich (overmatig) zorgen maken over hun ouder of hun schuldgevoelens

Wat zijn de gevolgen voor kinderen uit een KOPP/KOV-gezin?

Kinderen van Ouders met Psychische Problemen en Kinderen van Ouders met Verslavingsproblemen (KOPP/KOV) lopen twee tot vier keer meer kans dan andere kinderen om zelf psychische problemen of een verslaving te ontwikkelen. Zowel tijdens hun jeugd als in hun volwassen leven.

Als één van de ouders een stemmings- of angststoornis heeft, is de kans 65 procent dat het kind hier vóór zijn of haar 35e levensjaar ook mee te maken krijgt. Terwijl dit percentage bij andere kinderen 35 procent bedraagt. Naast het risico op het ontwikkelen van psychische problemen kunnen KOPP/KOV op de lange termijn ook andere uitdagingen ervaren, zoals:

• meer moeite met het aangaan en onderhouden van relaties
• mantelzorgtaken op zich nemen tot op latere leeftijd
• minder goede schoolprestaties behalen
• moeite hebben met het aangeven van de eigen grenzen

Zo bespreek je je eigen mentale problemen het beste met je kind