Japke Janneke Sybesma Seksuele voorlichting 18 mei 2023, 13:06

Leestijd: 6 minuten

Philippine en Karin schreven er een kinderboek over grenzen aangeven: ‘Je kan niet te veel vertellen’

Hoe leer je een kind grenzen aangeven? Hoe ga je in gesprek met kinderen over ja en nee zeggen, toestemming vragen en geven, grenzen bewaken en met respect met elkaar omgaan? Ook online? Philippine en Karin schreven er een boek over voor kinderen vanaf ongeveer 7 jaar. ”Een geïnformeerd kind weet beter wat het wel en niet oké vindt!”

”Ons eerste (voorlichting)boek Maar HOE dan?! over lichaam, liefde en baby’s maken voor kinderen van 5 tot 8 jaar is een groot succes. Er zijn er zelfs meer dan 15.000 stuks verkocht in twee jaar tijd. Na dit succes waren we aanvankelijk van plan om een vervolg te maken voor kinderen in een oudere leeftijdsgroep. Een vervolgboek waarbij ook onderwerpen zoals menstruatie en zaadlozing aan de orde zouden komen.

Grenzen aangeven

Echter door alle aandacht en commotie rondom #metoo en The Voice vroegen we ons, als moeders, zelf af: ‘Hoe ga je het gesprek met je kinderen hierover aan?’ Want natuurlijk kwamen er vragen, nadat erover bericht werd in het Jeugdjournaal. Wij kwamen tot de conclusie dat hier weinig toegankelijk over wordt geschreven en misten informatie om dit moeilijke onderwerp te bespreken, zonder je kind bang te maken. Juist omdat het thema zo actueel is en het belangrijk is dat kinderen al vanaf jonge leeftijd leren over ja en nee zeggen, toestemming vragen en geven, grenzen bewaken en met respect met elkaar omgaan. En dat ook online!

Het is schokkend hoe vaak grensoverschrijdend gedrag voorkomt. In het kader van preventie vinden we het dan ook belangrijk dat een kind al op jonge leeftijd leert over grenzen aangeven, zodat ze deze ook leren herkennen. Wat wij ons vanaf het begin realiseerden bij het schrijven over zo’n gevoelig onderwerp als dit, is dat je te allen tijde heel duidelijk mee moet geven dat het nóóit aan het kind ligt. Het is nooit diens schuld. En dat willen we ook goed uitdragen met dit boek.

Interactief

We merkten in ons eerste boek Maar HOE dan?! over lichaam, liefde en baby’s maken dat het heel goed werkt om onderwerpen op een interactieve manier te benaderen, zodat je dicht bij de belevingswereld van het kind blijft. Dus niet alleen voorlezen aan je kind, maar echt samen de dingen doen.

De oefeningen in ons nieuwe boek zijn iets serieuzer en meer toegespitst op het onderwerp. Het mooie is namelijk dat je juist bij het grenzen aangeven heel veel leert van fysieke ervaringen: door iets te voelen en niet alleen maar door erover te lezen. Dus uit je hoofd, in je lijf. Dat houden we heel luchtig en passend bij de leeftijd, natuurlijk. Denk aan opdrachten als voelen zonder aanraken en een bepaalde houding aannemen wanneer je iets met zelfvertrouwen wilt zeggen. Dat stimuleert ook de gesprekken, zowel tussen kinderen onderling als tussen ouder en kind. Juist door er met lol en een fijne interactie mee om te gaan, blijft het luchtig en toegankelijk. Daarmee leg je een basis voor openheid, omdat alles bespreekbaar is in een periode waarin kinderen nog makkelijk praten.

Voor wie het boek bedoeld is? Dat is een beetje afhankelijk van de belevingswereld van het kind, maar wij denken dat het vanaf 7 jaar echt heel goed toegankelijk is.

Het is belangrijk om te kijken waar het kind staat in de ontwikkeling. Een moment kan zijn wanneer je kind meer zelfstandig gaat worden, zoals alleen in de speeltuin spelen, naar de brievenbus lopen of een boodschapje doen. Kinderen zijn dan niet de hele tijd meer onder toezicht van hun ouders of verzorgers. Een mooi moment dus om samen een goed gesprek aan te gaan over wat je afspreekt, bijvoorbeeld over waar je gaat spelen, tot hoever je mag gaan en wat je doet als een onbekende iets aan je vraagt. Je wilt een kind niet bang maken, maar wel weerbaar en oplettend.

Online gedrag

Wanneer ze wat ouder worden en meer online interactie hebben, zoals bij online games en chatten, is dat een goed moment om te bespreken hoe je daar met elkaar omgaat. Je kunt ze bijvoorbeeld uitleg geven over privacy, en ook wat dit online betekent. Je kunt dit doen door kritische vragen aan je kinderen te stellen, zoals of ze weten wie diegene met wie ze online contact hebben echt is en of het echte leven echt zo mooi is als je op sommige foto’s online ziet.

In het boek proberen we ook het empathisch vermogen van het kind aan te spreken door ze te vragen hoe zij het zouden vinden als er een foto werd rondgestuurd waar ze niet leuk op staan. Natuurlijk benoemen we verder hoe enorm leuk het kan zijn om online vrienden te maken en interesses met elkaar te delen, want die kant is er ook.

Ons boek sluit heel mooi aan bij groep 5 en 6. Het leuke is dat je niet alleen hoeft voor te lezen maar juist door de oefeningen met de klas te doen is het heel actief. Voor het onderwijs is er speciaal een lesbrief gemaakt, te vinden op kinderboeken.nl. Die kunnen we echt aanraden want dat helpt mensen in het onderwijs deze moeilijke onderwerpen makkelijk te bespreken. En ook leuk voor ouders trouwens om te lezen.

Eerlijk en open zijn

Wij denken niet dat je een kind te veel kan vertellen. Het gaat er met name om hoe je het vertelt, wat passend is bij de leeftijd en wat jouw eigen ideeën zijn. Aanrakingen zijn heel normaal, maar wel is het belangrijk om te leren hoe je prettig met elkaar omgaat. Dus door elkaar te vragen of iets oké is en goed naar elkaar te luisteren. Het is beter om kinderen zelf seksuele voorlichting te geven op een manier die bij onze waarden past, dan niet te weten wat ze zien en horen op internet, social media of op school. Door er eerlijk en open over te zijn, maak je jezelf ook toegankelijk voor de vragen van kinderen.

View this post on Instagram

A post shared by Kinderboek Maar HOE dan?! (@maarhoedan)

Ik weet nog, aldus Philippine, dat er rond de periode met alle ophef over The Voice op social media teksten te lezen waren waarbij Protect your daughter was doorgestreept en eronder dan stond: Teach your son. Wij zouden juist graag toe willen naar Educate the children, want wij willen met dit boek álle kinderen aanspreken, ongeacht geslacht. Hiermee hopen we een basis te leggen voor iedereen, om zo samen te zorgen voor een gezondere samenleving op dit vlak. Een leuk feitje is dat we dit boek helemaal genderneutraal hebben geschreven zodat iedereen zich in het boek kan vinden. Natuurlijk zie je wel in de illustraties jongens, meiden en iedereen ertussenin terug. Net zoals het ook qua huidskleur en postuur een divers boek is.

Tot slot willen we benadrukken om de vragen van kinderen zo eerlijk mogelijk te beantwoorden, want juist kennis over wensen, grenzen aangeven en consent vragen draagt bij aan de weerbaarheid en het vertrouwen van kinderen. Ook zorgt het voor meer seksuele gelijkheid en fijnere ervaringen in de toekomst. Daar hebben we een nieuw gezegde voor bedacht: ‘Een geïnformeerd kind weet beter wat het wel en niet oké vindt!’ En oja, gebruik humor, dat vinden we heel belangrijk.”