Julia van Buuren Lezen 20 dec 2023, 11:15

Leestijd: 2 minuten

Jongeren lezen steeds minder, dit is waarom

Uit het onderzoek Programme for International Student Assessment (PISA) blijkt dat Nederlandse vijftienjarigen steeds minder lezen en dat het niveau hard achteruit is gegaan. Waarom lezen jongeren steeds minder?

Demissionair minister Paul van Onderwijs noemt de resultaten zorgelijk: “Juist deze basisvaardigheden heb je keihard nodig om te kunnen meedoen in de samenleving.”

Lezen is belangrijk voor de ontwikkeling

De leesvaardigheid heeft een grote invloed op de kansen die jongeren krijgen op school en in de maatschappij volgens Stichting Lezen. Zo blijken jongeren die regelmatig lezen een groter sociaal inzicht en empathisch vermogen te hebben, betere schoolprestaties te leveren en zich makkelijker te bewegen op de maatschappelijke ladder. Van jongs af aan lezen is daarom essentieel.

Oorzaken

Het onderzoek van Stichting Lezen noemt redenen waarom jongeren minder boeken lezen. Jongeren zouden het lastig vinden om actuele boeken te vinden die hen aanspreken. Jongeren bezoeken immers geen bibliotheken en boekwinkels en in de media komen ook weinig boeken voorbij.

Daarnaast spreken jongeren onderling vaak over series en social media en niet over boeken lezen. Dit maakt de overstap van kinderboeken naar de verplichte boekenlijst en vervolgens naar boeken voor jongvolwassenen lastig.

Joyce Gubbels, senior onderzoeker bij het Expertisecentrum Nederlands, benoemt daarnaast dat jongeren steeds minder gemotiveerd zijn om te lezen. Zij vertelt dat de manier waarop taalles wordt gegeven hier een oorzaak van kan zijn. “Ga bij het vak begrijpend lezen met de leerling een gesprek aan over de leestekst, vraag leerlingen wat ze ervan vinden en waarom ze denken dat de auteur bepaalde keuzes heeft gemaakt. Dan wakker je plezier aan”, vindt Gubbels.

Liever online

Jongeren kiezen in hun vrije tijd eerder voor digitaal tijdverdrijf zoals series kijken, op social media scrollen of gamen, ongeacht hun leesmotivatie. Want de vluchtige wereld van social media voelt voor jongeren vaak een stuk toegankelijker dan de trage wereld van het boek.

Online lezen jongeren wel, maar dat is niet hetzelfde als een boek. Sterker nog, online chatten zorgt voor een slechtere leefvaardigheid volgens onderwijsonderzoeker Hans Luyten van de Universiteit Twente. “Met chatten gebruik je vooral vluchtige leesstrategieën zoals scannen en skimmen van teksten, wat ten koste gaat van het diep lezen”, benoemt Luyten. Dit zorgt volgens hem voor oppervlakkigheid en daarmee een afname van de leerprestaties.

BookTok inspireert

Ondanks de negatieve aspecten van de online wereld, kan hier juist ook de oplossing gevonden worden. Interactie over boeken tussen leeftijdsgenoten kan namelijk een stimulerend effect hebben op het leesgedrag van jongeren. Dat bewijst BookTok, een online community waar Tiktok gebruikers leestips aan elkaar geven.

Nederlandse basisschoolleerlingen lopen achter met lezen: 5 manieren om ze te helpen